Friday, October 16, 2009

Verslag 13 oktober

Mede naar aanleiding van vorige week bespreken we het volgende schema:

schema 4 beeld en wereld
schema 4 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

&&&&&&

Margriet valt onmiddellijk `beauty is in the eyes of the beholder' op. Frank vertelt naar aanleiding hiervan dat hij toen hij op de kunstacademie zat, een meisje/vrouw leerde kennen die hij in eerste instantie uiterlijk lelijk vond (niet dat dit verder erg belangrijk was, maar het viel hem op). Na een maand, toen hij haar wat beter kende, vond hij haar ineens juist bijzonder mooi. Frank vertelt dat hij dit verschijnsel vaker heeft meegemaakt. Jonathan merkt op dat wanneer iets bijzonder is, dat je het dan kunt afwijzen omdat je eraan moet wennen. Maar als je er dan aan gewend bent, dan ga je het juist vanwege dat bijzondere waarderen.

Naar aanleiding hiervan komen we dan alvast op:

Cliché

Hierover meer in het vervolg van het verslag (latere post).

$$$$$$

Op de bovenste regel zien we

Kunst / Populaire cultuur / Kitsch

We zagen al met het plaatje van Bert uit Sesamstraat dat de populaire (beeld)cultuur veel ruimer is dan wat traditioneel onder `kunst' valt. En wanneer vinden we iets `kitsch'?

Margriet vindt de kunst uit de tijd van de Barok meestal vrij kitscherig: goud, engeltjes, tierelantijnen, krullen. Marcella merkt op dat dit nog sterker voorkomt in de Rococo periode.


Franz Anton Bustelli, liefdespaar

Naar aanleiding hiervan komt ook Peter Paul Rubens ter sprake. Rubens was ook een kunstenaar die veel anderen in dienst had voor het vervaardigen van `zijn' schilderijen. Hij heeft inderdaad veel schilderijen gemaakt (of mee helpen maken...) waarop goud, engeltjes, weelderige vrouwenlichamen, krullen etc een hoofdrol spelen. Toch is zijn oeuvre daarmee niet goed beschreven. Onderstaand schilderij was voor Francis Bacon een belangrijke inspiratiebron (Bacon maakte vele drieluiken, waaronder een aantal geïnspireerd op kruisiging en kruisafname; zoals gezegd is Bacons verhaal wel danig anders dan dat van Rubens).

peter paul rubens, de kruisafname
Peter Paul Rubens, de kruisafname (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting).

Jonathan en Marijke beschrijven iets van hun ervaring met dit schilderij in de kathedraal van Antwerpen. Jonathan voegt daar aan toe dat in de compositie van dergelijke schilderijen de Christusfiguur veelal op een of andere manier naar de hemel wijst.

******
wordt vervolgd

Presentaties eerste opdracht

Even de praktische afspraak noteren wie van de studenten op welke datum haar/zijn Opdracht 1 gaat presenteren. Tot aan de kerstvakantie zijn dat:

Roger: 3 november
Rosalie: 10 november
Micha: 17 november
Tamara: 24 november
Marcella: 1 december
Jos: 8 december

In december plannen we de andere studenten in voor na de kerstvakantie.

(Een herhaling van de beschrijving van Opdracht 1:

Opdracht 1:

a) Kies een werk uit de beeldende kunst/vormgevingswereld (dit mag je breed opvatten, performances en film horen er zeker bij) dat je bijzonder aanspreekt, en waarvan je denkt dat er een gelaagd verhaal bij hoort. Of misschien zelfs meerdere verhalen / interpretaties.

b) Kies ook een werk dat je ontoegankelijk vindt (of je het mooi vindt of niet).

Presenteer deze werken, en vertel erbij welke lagen je zelf ervaart. Plaats het werk dat je aanspreekt ook in een groter verband of traditie. Je presentatietijd is maximaal 10 minuten, daarna vragen, discussie.

)

Thursday, October 15, 2009

Aanvulling 6 oktober: Joshua Bell speelt in een metrostation

Ook nog besproken op 6 oktober: het experiment van de Washington Post (bekende Amerikaanse krant) waarin de beroemde violist Joshua Bell ongeveer drie kwartier speelde in een metrostation. In de ochtendspits.

On that Friday in January, those private questions would be answered in an unusually public way. No one knew it, but the fiddler standing against a bare wall outside the Metro in an indoor arcade at the top of the escalators was one of the finest classical musicians in the world, playing some of the most elegant music ever written on one of the most valuable violins ever made. His performance was arranged by The Washington Post as an experiment in context, perception and priorities -- as well as an unblinking assessment of public taste: In a banal setting at an inconvenient time, would beauty transcend?

The musician did not play popular tunes whose familiarity alone might have drawn interest. That was not the test. These were masterpieces that have endured for centuries on their brilliance alone, soaring music befitting the grandeur of cathedrals and concert halls.

The acoustics proved surprisingly kind. Though the arcade is of utilitarian design, a buffer between the Metro escalator and the outdoors, it somehow caught the sound and bounced it back round and resonant. The violin is an instrument that is said to be much like the human voice, and in this musician's masterly hands, it sobbed and laughed and sang -- ecstatic, sorrowful, importuning, adoring, flirtatious, castigating, playful, romancing, merry, triumphal, sumptuous.

So, what do you think happened?


$$$$$$

Een paar frappante uitkomsten van het experiment:

-van de ongeveer 1000 passanten, blijven er 7 staan om te luisteren, de meesten maar even.
-alle kinderen die voorbijkomen willen blijven staan, maar worden daarin gedwarsboomd door hun begeleider(s).
-Joshua haalt $33 op. Normaal kosten kaartjes voor zijn concerten rond de $100.

Joshua zelf is verbaasd over het feit dat de meesten zelfs doen alsof ze niets horen, terwijl hij met zijn Stradivarius een enorm geluidsvolume maakt. Hij vond het erg zwaar om voor een niet-reagerend publiek te spelen, en kijkt nu weer met meer respect naar straatmuzikanten.

$$$$$$$

Dit experiment laat zien hoe belangrijk het podium is dat je kiest, of dat je tot je beschikking hebt. Vergelijk het met een stapel bakstenen op de vloer in een museum...of een stapel bakstenen op straat.

Joshua Bells normale podium is de concertzaal, waar hij de hemel wordt ingeprezen. In een metrostation is de hoeveelheid tijd en aandacht die men voor hem over heeft ineens te verwaarlozen.

Lees meer in het originele artikel in de Washington Post.

Friday, October 9, 2009

verslag 6 oktober deel 2

(vervolg van vorige post) Frank stelde de vraag:

Jullie zijn een bedrijf op het gebied van milieuvriendelijke goederen en biologisch voedsel. Jullie geven mij een opdracht om een representatief kunstwerk te maken voor jullie ontvangsthal. Na 6 maanden kom ik terug met als opdrachtresultaat een witgeschilderd blokje hout. Wat is jullie reactie?

Antwoorden:
*`danig teleurgesteld'
*`hopen dat we niet vooruitbetaald hebben'
*`we weten niet wat de achtergrond is van het werk, misschien moeten we eerst het bijbehorende verhaal en de motieven kennen waarom je tot dit werk gekomen bent'.

Frank: OK. Ik ben speciaal voor deze opdracht op zoek gegaan naar het meest pure en onaangetaste wat nog op deze wereld te vinden is. Ook wilde ik weten hoe natuurvolken respectvol omgaan met de natuurlijke bronnen die tot hun beschikking staan. Daarom heb ik onderzoek gedaan naar vervuiling, en ik ben ook met verschillende natuurvolken in Zuid-Amerika, Afrika, en Azië in contact getreden. Uitindelijk bleek dat in het binnenland van Borneo waarschijnlijk het meest pure onaangetaste woud staat. Daar heb ik met hulp van de Kirago-jagers uit een omgevallen woudreus dit blokje hout gesneden. De meest pure pigmenten voor de witte verf komen uit Costa Rica, waar ik van de Inizki indianen op natuurlijke wijze de verf leerde bereiden. Met de verf en het blokje ben ik afgereisd naar een plek bij de Noordpool, waar de minste luchtvervuiling en de minst beschadigde ozonlaag te vinden is. Daar heb ik het blokje beschilderd, als symbool voor het meest pure natuurgebruik dat jullie bedrijf voorstaat. Alles is zorgvuldig gedocumenteerd en er zijn ook 3 video's bij.

Als jullie dat weten, kijken jullie dan anders tegen dit blokje hout aan?

Antwoorden:
*`ja heel anders'
*`zoiets hoort in een museum thuis en niet in een hal'

&&&&&&&&&&

Nog een inspiratiebron van Damien Hirst: het werk van Francis Bacon. Bacon was op zijn beurt weer geïnspireerd door Vélazquez, Rubens, van Gogh, ... Maar in zijn versie van oudere schilderijen is het verhaal wel volledig anders. Bacon was geïnspireerd door pijn, geweld, dood, verdriet, sex, en zijn werk is doortrokken van deze thema's. Hij schilderde gedurende een aantal jaren veelal gezichten die vertrokken zijn in een schreeuw. (Daarnaast zie je in zijn werk het twijfelen aan de logica van de driedimensionale ruimte. Het vervormen en in twijfel trekken van deze ruimte is een typisch postmodern fenomeen: de wetenschappelijke benadering is maar een van de vele mogelijke benaderingen.)

francis bacon, paus innocentius x
Francis Bacon, studie naar Vélazquez' Paus Innocentius X

diego vélazquez, paus innocentius x
Diego Vélazquez, Paus Innocentius X

Bij Bacon wordt de pauselijke troon eerder een elektrische stoel. Hij put uit allerlei inspiratiebronnen, maar verandert de verhalen grondig en dwingt ze naar zijn hand.

francis bacon, figure with meat
Francis Bacon, figure with meat (bacon=spek, en het gebruik van deze varkenshammen zou best een ironische zelfverwijzing kunnen zijn)

Een (in de 2e Wereldoorlog vernietigd) zelfportret van Vincent van Gogh was ook aanleiding voor Bacon om een `commentaar'serie te schilderen.

vincent van gogh, schilder op de weg naar tarascon
Vincent van Gogh, schilder op de weg naar Tarascon

francis bacon, study for a portrait of Van Gogh V
Francis Bacon, study for a portrait of Van Gogh V

francis bacon, study for a portrait of Van Gogh
Francis Bacon, study for a portrait of Van Gogh (nummer mij onbekend).

&&&&&&&&&&
Van Gogh was zelf weer zeer geïnspireerd door Rembrandt, en zat uren in het Rijksmuseum te kijken naar diens `het Joodse bruidje':

rembrandt, joodse bruidje
Rembrandt van Rijn, het Joodse bruidje

Van Gogh ging het daarbij uiteindelijk niet om de extreme technische vaardigheid van Rembrandt, maar om de menselijke uitdrukking van verbondenheid. In zijn eigen schilderijen van mensen zie je geen streven naar een Rembrandt-achtige technische perfectie, maar juist een streven naar een maximum aan menselijke expressie.

(Rembrandt was zelf weer geïnspireerd door oudere Italiaanse meesters, maar ook sterk door de bijbel. Het Joodse bruidje wordt tegenwoordig vermoed een schildering van Isaac en Rebecca te zijn.)

########

Tenslotte komen we nog terug op Joseph Beuys:

joseph beuys, fettstuhl
Joseph Beuys, Fettstuhl

Zijn veelvuldig gebruik van de materialen vilt en vet, voerde hij zelf terug op zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog: hij werd neergeschoten als piloot, en gevonden en verzorgd door de Tartaren.

Echter, aan dit verhaal wordt tegenwoordig sterk getwijfeld. Volgens ooggetuigen werd Beuys door het Duitse leger gevonden, en kwam hij helemaal niet in contact met de Tartaren.

Frank: Maakt dit voor je gevoel uit? Gebruikt Beuys dit verhaal wellicht om zijn hang naar sjamanisme in zijn werk te kunnen onderbouwen?

kort verslag 6 oktober deel 1 (verhaal en inspiratiebronnen)

Op 6 oktober was afgesproken iets aan `inspiratiebronnen' te doen. Paul en Marijke zouden hier vooraf aandacht aan besteden, helaas ging dit door ziekte van Marijke niet door.

Vandaar toch maar weer een losse bespreking van kunstenaars en kunstwerken (die wel geselecteerd waren met `inspiratiebronnen' als uitgangspunt). De bedoeling van de plaatjes is om te laten zien dat veel kunstenaars geïnspireerd zijn door voorgangers.

Soms leidt dit tot het maken van een nieuwe versie van een ouder kunstwerk. De voorbeelden laten zien dat deze nieuwe versies toch weer een heel ander verhaal vertellen.

We beginnen met een modern kunstenaar: Damien Hirst, en kijken of we zijn inspiratiebronnen kunnen vinden. Vervolgens kijken we wat de inspiratiebronnen van die inspiratiebronnen zijn, enzovoort.


*******
Damien Hirst: geïnspireerd door het thema `dood', `vergankelijkheid'. Hirst werkte als student een tijd lang in een mortuarium.

damien hirst, for the love of god
Damien Hirst, For the Love of God

damien hirst, the physical impossibility of death in the mind of someone living
Damien Hirst, The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living

(en een persiflage ervan op recreate a famous work of art:
damien hirst persiflage, the physical impossibility of death in the mind of someone living
)

Een belangrijke inspiratiebron voor Hirst was ook het conceptuele kunstwerk An Oak Tree:

craig-mArtin, an oak tree
Michael Craig-Martin, An Oak Tree

Het bestaat uit een glas water op een glazen plankje, met daaronder een tekst die uitgebreid beschrijft waarom dit kunstwerk eigenlijk een eikenboom is. Hirst zegt dat hij zeer geraakt was door dit kunstwerk, en het nog steeds niet uit zijn hoofd kan krijgen.

Naar aanleiding hiervan vraagt Jos zich telkenmale af: `hoe komen ze ermee weg?'.

We bespreken de belangrijke invloed van conceptuele kunst in de hedendaagse kunst- en vormgevingswereld.

Bij conceptuele kunst staat `het concept' voorop, en is de technische uitvoering van het concept in feite van ondergeschikt belang. Dat zie je ook aan de haaientank van Hirst, die al snel ging lekken en waar allerlei technische problemen mee zijn. Hirst laat ook `zijn' schilderijen door anderen schilderen `omdat ik daar toch niet mijn tijd aan kan verspillen'. Hirst en een aantal andere succesvolle conceptuele kunstenaars hebben een klein legertje in dienst om hun kunstwerken daadwerkelijk te vervaardigen.

########

Frank geeft een voorbeeld. Jullie zijn een bedrijf op het gebied van milieuvriendelijke goederen en biologisch voedsel. Jullie geven mij een opdracht om een representatief kunstwerk te maken voor jullie ontvangsthal. Na 6 maanden kom ik terug met als opdrachtresultaat een witgeschilderd blokje hout. Wat is jullie reactie?

(wordt vervolgd)

Monday, October 5, 2009

kort verslag 29 september

Op 29 september bespraken we weer een aantal afbeeldingen, waaronder:

bert, sesamstraat, zoek de zeep
Over populaire cultuur: iedereen kent Sesamstraat. De makers van Sesamstraat bedienen een gevarieerd publiek. Hoewel in eerste instantie voor kleine kinderen gemaakt, zitten er toch ook allerlei grappen in die voor volwassenen bedoeld zijn. Daarmee wordt het ook voor de ouders leuk om mee te kijken, en voor de makers wellicht leuker om te maken. Is de vormgeving van Sesamstraat kunst te noemen?

$$$$$$$

joseph beuys, i like america and america likes me
Joseph Beuys in de performance I like America and America likes me (foto Caroline Tisdall). Kijk eens op http://www.tate.org.uk/modern/exhibitions/beuys/room4.shtm voor wat toelichting.

Naar aanleiding hiervan vertelt Harmjan (kort bezoek) dat hij in zijn eigen performances naar iets streeft dat moeilijk onder woorden te brengen is, maar dat iets te maken heeft met ongemakkelijkheid, een ongemakkelijk gevoel teweegbrengen bij het publiek, maar ook met het overdragen van iets van zijn eigen wereld.

$$$$$$

Werken van John Currin:

john currin, the bra shop
John Currin, The bra shop
Wat wordt hier uitgebeeld? Duidelijk is dat de schilder voor overdrijving kiest, en daarbij een uiterst `slechte' schildertechniek gebruikt. De meningen zijn verdeeld, de boodschap is wellicht niet eenduidig te bepalen. Kan de schilder wellicht niet technisch verfijnd schilderen? Of gebruikt hij een slechte techniek om zijn verhaal juist te versterken? Of spot hij juist met de kunstwereld, die ongetwijfeld vragen als de voorafgaande zal gaan stellen...

john currin, nice & easy
John Currin, Nice & easy

John Currin geeft naar eigen zeggen satirisch commentaar op de Amerikaanse opppervlakkige samenleving. Maar hij geeft ook toe gewoon een niche te hebbn gezocht waarmee hij als jonge kunstenaar zou opvallen. In zijn tijd was naakt uit, dus ging hij juist naakt doen.

Hij heeft ook een aantal pornografische werken gemaakt, grotendeels nageschilderd van pornofoto's uit de jaren '60 en '70. Zie onder voor een foto van publiek op een van zijn tentoonstellingen:

john currin, expo
Marijke merkt op dat Currin speelt met zijn publiek. Publiek dat voor kunst komt in een museum, staat ineens naar porno te kijken.

Wie eens meer verhaal achter de schilderijen wil lezen, bezoeke http://supervert.com/essays/art/john_currin/

$$$$$$

De werken vormen een illustratie bij het doorlopende thema van `Postmodernisme'. In het postmodernisme zijn er geen absolute waarheden meer, de wereld doet zich voor als een wirwar van verhalen waarvan de geldigheid relatief is. Welk `verhaal' doet opgeld, wordt gewaardeerd als kunst, verkocht voor veel geld? Dit wordt sterk sociaal bepaald, er zijn geen absolute criteria. Deze ontwikkeling begon al met het werk van Marcel Duchamp, en het dadaïsme, van rond en na de eerste wereldoorlog.

Vanwege tijdgebrek sluiten we af met een cartoon van Clay Butler:

clay butler, you're standing on my neck (postmodernism)

clay butler, you're standing on my neck

(thank you clay for the kind use of your cartoon).

Sunday, October 4, 2009

kort verslag 22 september

Op 22 september bekeken en bespraken we onderstaande werken. Voor alle afbeeldingen geldt:

klikken met de rechtermuisknop op `view image' geeft een veel gedetailleerdere afbeelding

abstract art, cartoon (author unknown to me)
(Over de kloof die er kan zijn tussen verteller en publiek, of kunstenaar en beschouwers; auteur van de cartoon mij onbekend).

diego vélazquez, las meninas
Las Meninas van Diego Vélazquez

Nogmaals Las Meninas, dit keer op groter formaat en in groot detail te bekijken via de beamer. Verschillende aspecten van het schilderij passeren de revue. Interessant is ook de relatie tussen Vélazquez en zijn opdrachtgever koning Filips IV. Deze moet wel bijzonder goed geweest zijn, getuige de enorme artistieke vrijheid die Vélazquez kreeg bij de uitvoering van deze portretopdracht.

Dit beroemde schilderij heeft door de eeuwen heen veel andere kunstenaars, schrijvers, filosofen geïnspireerd, waaronder Picasso die er in 1957 maar liefst 58 versies van schilderde:

pablo picasso, las meninas 1957
Las Meninas van Pablo Picasso

joel-peter witkin, las meninas
Las Meninas van Joel-Peter Witkin

********
2 werken van Constantin Brâncuşi:

Constantin Brâncuşi, sleeping muse
Sleeping Muse (meerdere versies, deze versie te zien in Centre Pompidou, Parijs; eigen foto)

Constantin Brâncuşi, beginning of the world
Beginning of the World (meerdere versies, deze versie in brons te zien in Kröller-Müller, foto Cary Markerink)

*******
Werken van Donald Judd als voorbeeld van Minimal Art, waarbij het werk wellicht toelichting nodig heeft om te begrijpen waar de kunstenaar mee bezig is?

Donald Judd, untitled
(zonder titel)

Donald Judd zelf is het niet eens met de benaming Minimal Art voor zijn werk:
Working in New York in the 1960s, Judd became known as one of the key exponents of ‘Minimalism’, but it was a label that he strongly rejected. Although he shared many of the principles identified with Minimalist art — the use of industrial materials to create abstract works that emphasise the purity of colour, form, space and materials — he preferred to describe his own work as ‘the simple expression of complex thought’.

*******
En het eveneens zeer beroemde schilderij `Landschap en de val van Icarus' van Pieter Bruegel de Oude:

pieter bruegel, landschap en de val van icarus
Landschap en de val van Icarus van Pieter Bruegel de Oude.