Sunday, December 27, 2009

Verslag 1 december deel 2

picasso en afrikaanse kunst

Naar aanleiding van de invloed van Afrikaanse kunst op Picasso bespraken we ook het beroemde schilderij les demoiselles d'Avignon, waar Picasso maanden aan werkte, met honderden voorbereidingsschetsen:

picasso, les demoiselles d'avignon
Pablo Picasso, les demoiselles d'Avignon

Volgens velen is dit schilderij een mijlpaal in de westerse schilderkunst. Volgens Frank kun je nauwelijks om de Afrikaanse invloed heen (hoewel Picasso dat zelf ontkende...maar tegenwoordig vindt men die ontkenning niet langer geloofwaardig). Ook zie je in een aantal gezichten Catalaanse romaanse invloeden terug, vindt Frank (Picasso woonde en werkte als jonge kunstenaar een aantal jaar in Barcelona, het schilderij stelt een bordeel in Barcelona voor in de straat `carrer d'Avinyó').

Een andere belangrijke inspiratiebron voor Picasso bij de vervaardiging van les demoiselles d'Avignon was het volgende schilderij van El Greco:

el greco, opening of the fifth seal
El Greco, de opening van het vijfde zegel van de apocalyps

[Het schilderij wordt de aanwezigen als uitzonderlijk modern ervaren, men kan nauwelijks geloven dat het uit het begin van de 17e eeuw stamt (de laatste jaren van El Greco's leven).] Picasso was zeer onder de indruk van dit schilderij, in een tijd dat El Greco nog niet zo werd gewaardeerd als nu.

Frank herhaalt zijn mening dat, wanneer je goed kijkt, veel van de `moderne' abstractie en expressionisme al eerder te vinden zijn, zeker in andere culturen, maar ook in de westerse kunstgeschiedenis.

######

Ergens in de loop van de les stonden we ook nog stil bij de Japanse en Chinese kunst, en de invloed daarvan op onder andere Claude Monet en Vincent van Gogh.

utagawa hiroshige, flowering plum tree
Utagawa Hiroshige, bloeiende pruimenboom (door van Gogh vrij letterlijk nageschilderd, evenals nog een prent van Hiroshige)

katsushika hokusai, the great wave off kanagawa
Katsushika Hokusai, de grote golf bij Kanagawa

Katsushika Hokusai is een andere beroemde Japanse prentkunstenaar. Minder bekend is dat hij ook wordt gezien als een belangrijke wortel van de manga striptekenkunst.

hokusai, dream of the fisherman's wife
Katsushika Hokusai, droom van de vissersvrouw

Tuesday, December 15, 2009

Verslag 1 december deel 1

Wegens tijd- en energiegebrek zijn de verslagen achtergebleven. Van de laatste lessen van dit jaar probeer ik daarom alleen een kort verslag te maken...

Op 1 december hebben we vooral een aantal plaatjes bekeken en besproken. We begonnen met een hele serie schilderijen en tekeningen van Paul Klee (1879-1940). Waarom Klee? Omdat Jonathan opmerkte dat hij echt ruimteproblemen had vanwege al het werk dat hij bewaart (en ook moet bewaren van docenten, althans dat is hun sterke advies). We hebben het al eerder gehad over de voordelen van het bewaren, aan de andere kant gaan dingen ook verloren, zeker ruimtelijk werk - is Franks ervaring. Paul Klee heeft [meende ik ooit gelezen te hebben, maar ik kan dat niet meer vinden, dus of het waar is? -blogauteur]op een gegeven moment het meeste werk dat hij maakte voor zijn 25e vernietigd. Daarna heeft hij zich in Franks beleving vrijwel uitsluitend nog geconcentreerd op het verbeelden van zijn innerlijke wereld (interssant voor ons doorlopende thema `binnenwereld - buitenwereld'). Daarbij kiest hij voor expressie, en laat `realisme' vrijwel helemaal varen, hoewel hij zeker zeer kundig realistisch kon werken.

paul klee, insula dulcamara
Paul Klee insula dulcamara

paul klee, golden fish
Paul Klee de gouden vis

paul klee, embrace
Paul Klee omhelzing

Het werk van Klee is bijzonder divers, hij was een bescheiden maar zeer hard werkend kunstenaar die een enorm oeuvre heeft achtergelaten (meer dan 9000 werken). Zijn werken zijn vaak klein, en zijn gegrondvest op een langdurig en intensief kleuronderzoek dat Klee zijn leven lang bezighield. Klee gaf ook les aan de Bauhaus-academie. Een beroemde uitspraak van Klee:

Kunst geeft niet het zichtbare weer, maar kunst maakt zichtbaar.

We komen na de vakantie nog even op Klee terug. De andere plaatjes van Klee die we bekeken zijn te zien op het fotoalbum unitacademie 3.

Klee werd vrijwel gelijktijdig geboren met Pablo Picasso en Henri Matisse. Frank vindt dat in Klee's werk te zien is dat hij niet worstelt met abstractie, en dat hij voortbouwt op het voorwerk dat door Kandinsky en andere (westerse) abstractiepioniers is gedaan. Aan de andere kant zijn we in het westen vaak blind voor het feit dat beheersing van verregaande abstractie in relatie tot expressie in andere culturen al veel langer is bereikt. Bijvoorbeeld in de Afrikaanse beeldhouwkunst, waarin zowel abstractie als expressieve kracht al eeuwenlang de boventoon voeren, hoewel de vaak anonieme Afrikaanse meesters het realisme en ook de gebruikelijke beeldhouwmateriaaltechnieken bijzonder goed beheersten. Het was in die tijd (en misschien nog steeds wel) ondenkbaar dat Afrika in sommige opzichten wel eens verder zou kunnen zijn dan Europa...

Zowel Picasso als Matisse kwamen in aanraking met Afrikaanse beeldhouwkunst, en zeker Picasso is er diepgaand door beïnvloed. Ook de beeldhouwers Alberto Giacometti en Henry Moore hebben duidelijk Afrikaanse invloeden en invloeden uit andere culturen tot zich genomen. Culturen die destijds als `primitief' werden bestempeld; nog altijd richten we aparte musea in die `etnografische' kunst laten zien, je zal niet snel anonieme Afrikaanse kunst in een museum voor moderne kunst aantreffen...Dit geeft weer dat onze opvattingen over kunst ook sterk cultuurgebonden zijn, en zelfs vaak een westers superioriteitsgevoel weergeven.

bronzen hoofd, ife cultuur
bronzen koningshoofd, 12e-13e eeuw uit de Ifecultuur van Nigeria (rechtermuisklik op `view image' voor een vergroting).

fang mask, louvre
masker uit de 19e eeuw (!) uit de Fangcultuur van Gabon en Equatoriaal Guinea (te zien in het Louvre, rechtermuisklik op `view image' voor een vergroting).

De herwaardering en emancipatie van kunstenaars uit andere culturen is pas iets van de laatste decennia. Bijvoorbeeld de Aboriginal kunstenaars uit Australië, wiens werk vrij lang anoniem bleef en ongevraagd voor allerlei toepassingen werd gebruikt, daar waar westerse kunstenaars copyrights en auteursrechten kunnen laten gelden.

(wordt vervolgd)

Tuesday, December 1, 2009

Nieuwste planning opdracht 1

Vanwege verschuiving en vergissing (mijnerzijds) hebben we de planning weer veranderd...hieronder de nieuwste en hopelijk definitieve planning van de laatste presentaties voor de kerstvakantie.

8 december: Marcella

15 december: Tamara, Micha en Jos

Tot volgende week!

Friday, November 27, 2009

Verslag 24 november deel 2

Via Dada komen we weer bij het thema `maatschappijkritiek'. We zagen al (zie 17 november) dat het thema `maatschappijkritiek' al eeuwen in de beeldende kunst voorkomt. Een 19e-eeuws voorbeeld:

jean-françois millet, arenleessters
Jean-François Millet de arenleessters (les glaneuses, 1857, te zien in Musée d'Orsay, Parijs, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

We zien drie arenleessters: arme vrouwen die, wanneer de oogst al was gemaaid, het land af mochten stropen voor overblijvende halmen en aren. Het zo prominent weergeven van de armste laag van de bevolking werd door velen gezien als een aanklacht tegen de armoede en uitbuiting van de arbeiders. Van wikipedia:
Millet first unveiled The Gleaners at the Salon in 1857. It immediately drew negative criticism from the middle and upper classes, who viewed the topic with suspicion: one art critic, speaking for other Parisians, perceived in it an alarming intimation of "the scaffolds of 1793."[1] Having recently come out of the French Revolution of 1848, these prosperous classes saw the painting as glorifying the lower-class worker.[1] To them, it was a reminder that French society was built upon the labor of the working masses, and landowners linked this working class with the growing movement of Socialism and the dangerous voices of Karl Marx and Émile Zola.[2]

One critic commented that "his three gleaners have gigantic pretensions, they pose as the Three Fates of Poverty…their ugliness and their grossness unrelieved."[3] While the act of gleaning was not a new topic—representations of Ruth had already been composed—this new work was a statement on rural poverty and not Biblical piety:[3] there is no touch of the Biblical sense of community and compassion in contrast of the embodiments of grinding poverty in the foreground and the rich harvest in the sunlit distance beyond. The implicit irony was unsettling.
Millet was een grote inspiratiebron voor Vincent van Gogh:

vincent van gogh, de aardappeleters
Vincent van Gogh, de aardappeleters (1885, Van Gogh Museum Amsterdam, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Een moderner voorbeeld van maatschappijkritiek?:

jeff koons, Ushering in Banality
Jeff Koons, Ushering in Banality (1988, 99 x 170 x 89 cm, Stedelijk Museum Amsterdam, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting).

Volgens Frank beeldt de kunstenaar hier de vervlakking van de moderne maatschappij uit. Een porceleinbeeldje, traditionele `kitsch' voor op de schoorsteenmantel, wordt uitvergroot in het museum gepresenteerd als kunst. Het beeldt de verwelkoming van banaliteit uit (het varken dat wordt binnengehaald). Echter, de kunstenaar zelf ontkent iedere diepere betekenis van zijn werk...

Dit in tegenstelling tot de moderne Chinese kunstenaar Ai Weiwei, zoon van een bekende dissidente dichter, die het zijn taak als kunstenaar vindt om de pijnplekken in de Chinese maatschappij bloot te leggen. Hij heeft om die reden een moeilijke verstandhouding met de Chinese autoriteiten, en werd dit jaar gearresteerd. Van die arrestatie maakte hij weer foto's, die hij presenteert. Onder andere op zijn weblog, maar die is weer gesloten door de Chinese overheid. Aan de arrestatie hield hij later een kleine hersenbloeding over, het bezoek aan het ziekenhuis fotografeerde hij ook weer.

ai weiwei, arrestatiefoto
Ai Weiwei, arrestatiefoto.

ai weiwei, ziekenhuisfoto
Ai Weiwei, ziekenhuisfoto.

Ai Weiwei is behalve activist ook een technisch en kunstzinnig zeer onderlegde vormgever, die ook buiten China grote bekendheid geniet.

ai weiwei, map of china
Ai Weiwei, Map of China (gemaakt van het hout van verwoeste Chinese tempels).

Jos vindt dit werk van Ai Weiwei erg inspirerend. Wel vraagt hij zich af of je als kunstenaar dergelijk werk in Nederland zou kunnen maken, omdat we in Nederland niet een dergelijke overheid hebben. De problematiek in Nederland is banaler, en leent zich misschien niet voor dit soort activisme, aldus Jos.

Thursday, November 26, 2009

Verslag 24 november deel 1

We begonnen 24 november met Rosalies presentatie. Rosalie geeft aan geïnspireerd te zijn door poëzie, en leest een eigen gedicht voor. Het handelt over `ruimte' -op verschillende manieren, zowel fysiek als geestelijk en psychologisch- en `tijd'.

Als `ontoegankelijk' presenteert Rosalie een schelp, lijkend op onderstaande afbeelding. Voor Rosalie zit er een dubbelheid / tegenstrijdigheid in de combinatie van vorm, functie en buitenkant (voorkomen).

trochus niloticus

In de beeldende kunst is Rosalie erg geïnspireerd door Jackson Pollock. Ook omdat ze in zijn werk `ruimte' ervaart. Dus gaan we wat schilderijen bekijken op de beamer.

jackson pollock, full fathom five
Jackson Pollock, Full fathom five (1947, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting).

Uit de beschrijving van het Museum of Modern Art (MoMA) in New York:
Full Fathom Five is one of Pollock's first "drip" paintings. While its top layers consist of poured lines of black and shiny silver house paint, a large part of the paint's crust was applied by brush and palette knife; the result is a labyrinthine web that reveals an instantaneous unity between multiple crisscrossing and planar forms with no contours. An assortment of detritus, from cigarette butts to coins and a key, are enfolded by the paint. Though many of these items are obscured, they contribute to the painting's dense surface and churning sensation. The title, suggested by Pollock's neighbor, quotes from Shakespeare's The Tempest, wherein Ariel describes a death by shipwreck: "Full fathom five thy father lies / Of his bones are coral made / Those are pearls that were his eyes."
Marijke vertelt dat Pollock eerst figuratief werkte, maar dat (aan het begin van het abstracte expressionisme) Piet Mondriaan echt iets in Pollock zag, van waaruit Pollocks ontwikkeling naar abstracte kunst op gang kwam.

piet mondriaan, broadway boogie woogie
Piet Mondriaan, Broadway Boogie Woogie.

Zo vervolgen we de discussie over abstracte kunst die al met Rogers presentatie was gestart. Frank vertelt dat hij ook veel ruimte in Pollocks werk ervaart, en dat er een wiskundige analyse is geweest van een aantal `action painting' werken, waaruit bleek dat de complexiteit (in de patronen) van de werken van Pollock vaak een graad hoger lag dan die van de andere kunstenaars. Frank ziet dit als een extra dimensie, `ruimte' op een andere manier.

Jonathan merkt op dat de titel het schilderij al `invult', dat je daardoor eerder aan een ruimtelijke omgeving van (onder)zee en kolkend water denkt. Frank vertelt dat Pollock ook wel alleen nummers gaf aan zijn schilderijen [bij nalezing blijkt Pollock vooral in het begin zijn schilderijen nog titels mee te hebben gegeven].

jackson pollock, shimmering
Jackson Pollock, Shimmering substance (1946).

#####

Rosalie merkt op dat ze ook het werk van Marcel Duchamp meestal ontoegankelijk vindt, en wel om een vergelijkbare reden als bij de schelp. Een urinoir in een museum, daar zit een dubbelheid in die ze geen `kunst' vindt. Marcella merkt op dat Duchamp zelf er ook geen `kunst' in zag en dat hij boos was dat de kunstwereld er `kunst' van maakte...hij wilde juist de kunst ridiculiseren. Zo komen we kort even terug op de kunststroming Dada. Uit wikipedia:
Dada of het Dadaïsme was een culturele beweging die begon tijdens de Eerste Wereldoorlog in Zürich in het neutrale Zwitserland.

De beweging bestond slechts kort en vertoonde een piek tussen 1916 en 1920. De kunstenaars in Dada hielden zich vooral bezig met beeldende kunst, poëzie, theater en grafisch ontwerp. De beweging is verwant aan het nihilisme: het opzettelijk irrationeel zijn en afwijzen van de algemeen geaccepteerde standaarden in de kunst.

Hoewel de beweging slechts kort heeft bestaan, is haar invloed zeer groot geweest.

De kunstenaars waren ontgoocheld over het débacle van de oorlog, die al gauw vastliep in een hopeloze loopgravenoorlog. Er ontstond een tendens onder zowel literaire als plastische kunstenaars het artistieke gebeuren brutaal en schokkend te bespotten. Dit was voor hen een middel om de schijnheilige waarden van de toenmalige 'beschaafde' wereld aan te vallen. In de woorden van Richard Hülsenbeck: "De dadaïst acht het noodzakelijk om zich tegen de kunst uit te spreken, omdat hij door de oplichterij van kunst als morele veiligheidsklep heen kijkt."[1]Het dadaïsme zou uitgroeien tot een internationale beweging.
#####

De thema's `ruimte' en `tijd' houden veel kunstenaars bezig (universele thema's). Ook Marcel Duchamp, zoals uit onderstaande afbeeldingen blijkt. Frank ziet kunst ook als een alternatieve filosofie over de werkelijkheid en de wereld. Kunst is op die manier ook voor wetenschappers vaak een bron van inspiratie om tot andere inzichten, manieren van kijken en denken te komen. Het is misschien niet helemaal toevallig dat in dezelfde tijd als het ontstaan van Dada, Albert Einstein zijn Relativiteitstheorie publiceerde (1905-1915). In de Algemene Relativiteitstheorie zijn ruimte en tijd niet meer te scheiden (terugdenkend aan Rosalies gedicht).

marcel duchamp, naakt een trap aflopend
Marcel Duchamp, Naakt, een trap aflopend (±1912, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting).

Dit schilderij is onder andere een kubistische analyse van `beweging', waarin `tijd' en `ruimte' een hoofdrol spelen.

marcel duchamp, to be looked at etc.
Marcel Duchamp (1918, te zien in MoMA, New York, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting). Van de MoMA website:
Inscribed in French on a strip of metal glued across the approximate center of this work are the words,

"To be looked at (from the other side of the glass) with one eye, close to, for almost an hour," suggesting that viewers look through the lens Duchamp mounted between two panes of glass haloed in concentric circles. Peering through the convex lens "for almost an hour" is supposed to have a hallucinatory effect, as the view is dwarfed, flipped, and otherwise distorted. Duchamp delighted in the fact that the glass shattered while being transported.
##### (wordt vervolgd)

Tuesday, November 24, 2009

Verslag 17 november deel 2

Vervolg op `thematiek': als voorbeeld bekijken we een aantal beroemde kunstwerken, om iets van de thematiek te achterhalen. We beginnen met het hoofdthema de dood. We zagen al dat Damien Hirst gefascineerd is door het thema `dood' en `vergankelijkheid'. Hoewel Hirst geldt als een vernieuwende en moderne kunstenaar, zijn deze thema's al heel oud in de beeldende kunst.

hermann tom ring, triomf van de dood (middenpaneel)
Hermann tom Ring, de triomf van de Dood (middenpaneel van drieluik, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting), ± 1550, te zien in het Museum Catharijneconvent in Utrecht.

Bijzonder aan dit schilderij: waar je ook in de ruimte ervoor gaat staan, altijd kijkt de Dood je recht aan, en is zijn boog recht op je gericht. Dit wordt bereikt door een perspectivistische truc: de boog en de snaar van de boog vormen 1 lijn, zodat je de snaar van de boog niet ziet. (Dat kun je makkelijk plat schilderen). Maar dat gebeurt in het echt alleen wanneer de boog recht op je gericht is.

In dit schilderij confronteert de kunstenaar de toeschouwer dus ook met diens eigen dood, naast de dood van de geportretteerde mensen, die afhankelijk van hun leefwijze naar hemel of hel worden afgevoerd...(wat weer een link is met het thema `religie').

giacomo borlone de buschis, triomf van de dood (detail van fresco in clusone))
Giacomo Borlone de Buschis, de triomf van de Dood ±1480 (detail van fresco in Clusone, klik voor het hele fresco op de afbeelding, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

We zien dat iedereen gelijk is voor de dood, ook de rijken en machtigen der aarde, hoewel die proberen hun rijkdom te gebruiken om de Dood over te halen hen te sparen. Dit is weer een link met het thema `maatschappijkritiek'.

michelangelo buonarotti, pietà
Michelangelo Buonarotti, la pietà (te zien in de St. Pieter in Rome, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting), 1499

Michelangelo verbeeldt -los van de religieuze voorstelling- ook duidelijk voelbaar het verdriet van de achterblijvenden wanneer een geliefde overlijdt.

pieter breughel de oude, de triomf van de dood
Pieter Bruegel de Oude, de triomf van de Dood (te zien in het Prado, Madrid), klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting), ±1562

Harmjan vertelt dat hij wel eens een nacht wakker heeft gelegen van dit schilderij. Hij wijst op de enorm effectieve `kale' schilderwijze waarin de verschrikkingen worden weergegeven. Belangrijke inspiratiebron van Pieter Bruegel was (de oudere) Jeroen Bosch:

hieronymus bosch, christus draagt het kruis
Jeroen Bosch, de kruisdraging (te zien in Gent, Museum voor Schone Kunsten), klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting), ±1520

Behalve `religie' is dit schilderij ook te zien als maatschappijkritiek. De geportretteerden dragen (voor de tijdgenoten van Bosch) `eigentijdse' kledij - vergelijkbaar met het schilderen nu van eenzelfde voorstelling waarbij iedereen in spijkerbroek en moderne schoenen/... is gekleed. En iedereen is vooral met elkaar en met eigenbelang bezig, niemand heeft aandacht voor Christus. Er zit een bepaald soort eenzaamheid in de figuur van Christus, ook een universeel thema in de beeldende kunst...

Harmjan merkt op dat de compositie enorm dynamisch is, zeer modern eigenlijk en ook ruimtelijk gezien onmogelijk. Net als Frank moet hij bij dit werk onmiddellijk denken aan werk van James Ensor. Frank denkt aan onderstaand werk:

james ensor, zelfportret met maskers
James Ensor, Zelfportret met maskers, 1899

Ook hierin zit een bepaalde maatschappijkritiek: iedereen draagt een masker, niemand is `echt'. Behalve de kunstenaar? Of wil de kunstenaar laten zien dat hij/wij allemaal wel onszelf zonder masker zien, en dat daarin eenzaamheid is gelegen?

Tenslotte nog een beroemd schilderij van Goya:

goya, shootings may 3
Francisco de Goya, de executies van 3 mei 1808 (1814, te zien in het Prado in Madrid)

Dit schilderij wordt wel gezien als een van de eerste `moderne' schilderijen. Het is een rechtstreekse aanklacht tegen de verschrikkingen van de oorlog (maatschappijkritiek). Goya maakte hierover ook zijn beroemde serie etsen los Desastres de la Guerra (`de verschrikkingen van de oorlog', die we ook vorig jaar al bespraken).

Monday, November 23, 2009

Verslag 17 november deel 1

17 November zagen we Roger's prachtige presentatie van opdracht 1, een animatiefilmpje. (Klik op de link hierboven voor een grotere weergave dan het filmpje beneden. Om de presentatie te bekijken moet je shockwave flash geïnstalleerd hebben).







Uit de presentatie komt onder andere duidelijk het thema `avontuur/beweging/dynamiek' naar voren. Dit vertaalt zich ook naar Roger's keuze voor een bepaalde categorie filmmuziek als zijnde bijzonder inspirerend.

Als ontoegankelijk wordt `Abstracte kunst' opgevoerd. Roger vergelijkt abstracte kunst met wiskunde (waarin abstractie ook een kernelement is), en stelt dat abstractie eigenlijk nergens over gaat. Alleen wanneer abstractie wordt gekoppeld aan iets concreets, valt er betekenis in te ontdekken, aldus Roger.

Zo komen we onder andere op Mondriaan. (zie ook verslag 24 november)

Frank merkt op dat abstracte kunst bij hem ook juist veel gevoel kan oproepen, hem kan raken alleen al puur door kleuren en vormen. Ook dit wordt wel herkend, er zijn duidelijk veel verschillende belevingen mogelijk.

Naar aanleiding van de presentatie is het interessant om te zien dat je, om een verhaal te vertellen, allerlei verschillende keuzes kan maken in de opstelling `Verteller -- Publiek'. Je kan als verteleer voor je publiek gaan staan, je kan er ook tussen gaan staan/zitten, je kan ook de zaal uitlopen en iemand anders je verhaal laten vertellen. Rogers keuze is een interessante tussenvorm.

Wanneer je dan je `verhaal' vertelt, en er is publiek, dan is het -vindt Frank- vaak zeer waardevol om de reacties van het publiek te zien/horen/... Met deze reacties krijg je feed-back op hoe je verhaal is overgekomen. Omdat je een verhaal vaak toch niet helemaal alleen voor jezelf vertelt maar ook voor het publiek, kun je met de feed-back soms de effectiviteit van je verhaal vergroten.

######

Na deze presentatie + discussie gaan we verder met het bespreken van `thematiek':

schema 5 beeld en wereld
schema 4 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

We zien in de beeldende kunst door de eeuwen heen, en vanuit allerlei culturen, een aantal universele thema's zoals dood, liefde, natuur, sex/voortplanting/vruchtbaarheid, portret, religie, maatschappij (beschrijving, maatschappijkritiek,...) en nog meer.

Deze thema's zijn universeel te noemen, omdat ze voor de meesten van ons een belangrijke rol spelen in ons bestaan...maar in welke mate, dat is voor iedereen verschillend.

Er is zowel in de beleving van deze thema's als in de beeldende vormgeving ervan, een voor iedere kunstenaar/vormgever unieke wisselwerking tussen `binnenwereld' en `buitenwereld'. Frank stipt aan dat de zoektocht naar welke thematiek je wilt vormgeven, belangrijk kan zijn voor je ontwikkeling als kunstenaar/vormgever. (Het hoeft trouwens niet zo te zijn dat `mijn thematiek' een persoonlijke invulling is van `universele thematiek'. Een kunstenaar/vormgever kan ook geheel eigen thema's ontwikkelen. Die soms universeel worden...).

Vaak zie je bij kunstenaars dat in de loop van de jaren en hun ontwikkeling, de vormgeving van een thema verdiept door die wisselwerking `buitenwereld <--> binnenwereld'.

#######

Als voorbeeld bekijken we een aantal beroemde kunstwerken, om iets van de thematiek te achterhalen. We beginnen met het hoofdthema de dood. (zie volgende post).

Thursday, November 19, 2009

Nieuwe planning presentatie opdracht 1

Beste allen, door uitval wegens ziekte is de planning veranderd. Gelukkig hebben we op 8 december een lange les, van 10.00 tot 12.30, dus dan kunnen we drie presentaties houden. Hieronder de nieuwe planning.

Roger: 17 november (geweest, verslag volgt nog)

Rosalie: 24 november
Micha: 1 december
Tamara: 8 december
Marcella: 8 december
Jos: 8 december

tot volgende week,

Frank

Verslag 3 november

Wegens ziekte komt het verslag wat laat, en is het kort, waarvoor excuus. [de nauwkeurigheid van wie precies wat zei is zoals gezegd dus ook weer gebrekkig ;-)...]

Roger zou presenteren, maar er waren technische problemen met de laptop. Voor Frank aanleiding om `Techniek' en `Wat is nodig?' aan te halen, de twee nog onbesproken elementen van het schema van de vorige les (13 oktober):

schema 4 beeld en wereld
schema 4 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Samenvatting: Aan het voorbeeld met de laptop zien we dat in het algemeen `techniek' nodig is om je verhaal te kunnen vertellen. De buitenwereld is vaak onder de indruk van `knappe techniek'. De vraag is nu of techniek op zich een doel is, of dat techniek in dienst staat van het verhaal dat je wil vertellen. Dat is een betekenis van de vraag: `Wat is nodig?' [Deze vraag heeft nog een bredere betekenis, maar dat is voor later.]

Frank vraagt of er mensen zijn die herkennen dat je iets wilt vertellen, maar dat (voor je gevoel) je de technische vaardigheid mist om dat goed te doen. Er zijn verschillende reacties. Karin merkt op dat ze dit wel herkent, maar dat ze ook achteraf soms verbaasd is over wat ze wel voor elkaar heeft gekregen, `hoe heb ik dat zo knap gedaan?' Pim en Jonathan herkennen het, Jonathan voegt er aan toe dat het experiment en de zoektocht naar de techniek ook de moeite waard kan zijn. Tamara zou graag klassiek willen schilderen, bijvoorbeeld zoals Rembrandt.

Wat is dan nodig? Wil je schilderen zoals Rembrandt, dan zul je je moeten verdiepen in zijn techniek, en dat is nog niet zo eenvoudig. Als je technische vaardigheden ontbeert die je graag wil verwerven, dan is het devies waarschijnlijk: hard werken om ze te leren.

rembrandt, de staalmeesters
Rembrandt, de staalmeesters (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Hier twee links naar sites die iets van Rembrandts techniek bespreken. ARC ARTicles en Northern Light Studio.

Een citaat van Arc Articles:
We cannot expect to be able to rival the great genius of Rembrandt merely by following some of his procedures and using the same tools and materials he used. These are only a small part of his brilliance as an artist. At the core was his intelligence and artistic sense, his ability to constantly strive to improve upon what he had already done without losing sight of the original concept for the painting, to devise techniques, on the spot, which would create the effect he was after. We might hope to achieve the best results by adopting this same attitude towards our own work, rather than by attempting to reduce the methods of a great genius whose works we admire to a simple formula and then following it, unthinking. This is not meant to disparage technique, but to show it in its proper context. The more we know of technique, the more effects we have at our disposal, to serve our creativity and inspiration in the execution of our finest conceptions. If there is anything remotely approaching a formula for creating Great Art, it might be stated as the combination of knowledge and intuition in a single endeavor, plus a lot of work.

#######

Naar aanleiding van Roger's gedeeltelijke presentatie valt het begrip Thematiek. Voor Roger is `beweging' duidelijk een belangrijk thema. We gaan het hier nog meer over hebben.

######

Vervolgens komt nog modeltekenen ter sprake. Frank merkt op dat hij soms denkt: om dit overtuigend weer te geven moet ik eerst weer eens een tijdje gaan modeltekenen. Jonathan merkt op dat ook het niet anatomisch-correct tekenen/schilderen zijn eigen beeldtaal geeft. Extreem lange armen bijvoorbeeld, of een uitgerekt hoofd. Marijke vult aan dat ze juist door veel model te tekenen is gaan experimenteren met verhoudingen, en daar ook meer vat op heeft gekregen.

illustratie anatomische vertekening, blogauteur

(Illustratie van de blogauteur ;-) ).

#######

Frank sluit af met de opmerking dat voor zijn gevoel je je niet moet laten ontmoedigen door eventuele technische tekortkomingen. Het verwerven van techniek is een lang proces, maar in dat proces komt op een gegeven moment je `verhaal' echt wel bovendrijven. John Lennon zei ooit in een interview iets als: `I'm not a technically very good guitar player, but somehow I've learned to make my guitar speak'.

Tuesday, October 27, 2009

Verslag 13 oktober deel 3

[Niet alle opmerkingen zijn in dit verslag te vangen, ik probeer de hoofdlijn weer te geven, soms weet ik ook niet meer wie welke opmerking maakte...waarvoor excuus]

Roger merkt op dat cliché's nuttig zijn om de aandacht niet af te leiden van datgene waar het je echt om gaat als vormgever. Het kan zijn dat je een totaalbeeld schept, waarin je 1 onderwerp echt wilt uitlichten. Voor de rest kun je dan waarschijnlijk beter cliché's gebruiken, anders dan wordt het voor je publiek snel te ingewikkeld.

Zo komen we weer terug op het doorlopende thema `Verhaal en Publiek'. Wat wil je vertellen, en aan wie?

Cliché's kunnen nuttig zijn om je verhaal toegankelijker te maken voor je publiek (zie ook Kuifje. Ongetwijfeld zouden in Kuifje in Holland windmolens en tulpen zijn voorgekomen.).

Maar je kan ook last hebben van cliché's. Bijvoorbeeld omdat je je eigen werk maar cliché vindt. En we willen allemaal eigenlijk origineel zijn, of niet? Het oordelen over ons eigen werk kan in dit opzicht een valkuil zijn, vindt Frank. Cliché's zijn namelijk ook nuttig om te oefenen, om je te bekwamen en technische en beeldende vaardigheid op te doen. Zeer veel beroemde vormgevers, kunstenaars, schrijvers, musici, componisten,...zijn begonnen met eindeloos oefenen van cliché's. (zie ook weer de eerste albums van Kuifje).

In dat verband geldt de regel van 10.000 uur. Wie in de kunsten op het niveau wil komen dat `het stroomt', die zal er waarschijnlijk minstens 10.000 uur werken in moeten stoppen. Vaak is dat dan werken aan (relatieve) cliché's. `Standaard' akkoordenschema's, `standaard' loopjes oefenen op de gitaar, `standaard' tekenen naar de waarneming, en dergelijke.

In die tijd heeft het eigenlijk niet zo veel zin om je zorgen te maken over de originaliteit van wat je doet. Blijf werken, dan komt het op een gegeven moment `vanzelf'.

Marijke voegt hier nog aan toe, dat ze iets heeft gehad aan het algemene advies om dingen te bewaren, ook al vind je ze niet goed. Ze vertelt dat ze nu ook goede en interessante dingen ziet in werk van vroeger, wat ze destijds cliché-matig of mislukt vond.

$$$$$$$$

Wel heeft het oordeel `cliché' alles te maken met het oordeel `afwijking'. In onze taal heeft het woord ` afwijking' vaak een negatieve lading. Maar tegelijkertijd is een afwijking de enige manier om aan het cliché te ontkomen.

Cliché betekent oorspronkelijk `drukpatroon' of `drukvoorbeeld'. Van een cliché af werden eindeloos alsmaar dezelfde kopieën gedrukt.

`Die heeft een afwijking' gebruiken we in onze taal om een negatief oordeel uit te spreken. Frank vindt dat voor kunstenaars en vormgevers ook zou moeten gelden: koester je afwijking, koester je afwijkingen ;-). Ze zitten je misschien in de weg, maar zullen je tegelijkertijd helpen om het cliché te ontstijgen, mocht je dat willen.

$$$$$$$$

Zo hebben we nu schema 4 voor een groot deel doorlopen. Over blijft het stuk: Techniek en Wat is nodig? Dat komt in volgende lessen aan bod, en schema 4 is eigenlijk een doorlopend thema.

Voor dit verslag tenslotte nog een plaatje dat we bekeken, met wat bijbehorende opmerkingen.

Uit de populaire cultuur halen veel kunstenaars weer inspiratie. Zeker in de stroming Pop Art waarvan Andy Warhol een belangrijke vertegenwoordiger was. Overigens merkte Claudia op dat Warhol's zeefdrukken van Marilyn Monroe voor haar hét voorbeeld van kitsch zijn.

andy warhol, marilyn monroe
Andy Warhol Marilyn Monroe (uit een serie van 10 zeefdrukken, klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting).

We bekijken een schilderij van Roy Lichtenstein. Marijke merkt op dat Lichtenstein graag wilde laten zien hoe mooi de populaire beeldcultuur van de strips eigenlijk is. Hij schilderde daarvoor zelfs in een pointillistische techniek (allemaal puntjes, Ben-Day dots om precies te zijn) waarbij hij alleen maar de standaard drukkleuren gebruikte.

roy lichtenstein, blam
Roy Lichtenstein Blam (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting).

Gezien ons uitstapje naar Kuifje (Tintin in het Frans en Engels), is het volgende citaat van wikipedia misschien interessant:
In the wider art world, both Andy Warhol and Roy Lichtenstein have claimed Hergé as one of their most important influences. Lichtenstein made paintings based on fragments from Tintin's comics, whilst Warhol utilised the ligne claire and even made a series of paintings with Hergé as subject. He declared: "Hergé has influenced my work in the same way as Walt Disney. For me, Hergé was more than a comic strip artist".

Monday, October 26, 2009

Verslag 13 oktober deel 2

Frank vervolgt met de opmerking dat het onderscheid tussen kunst, populaire cultuur en kitsch helemaal niet zo scherp is als dat we onbewust of onderbewust geneigd zijn te denken.

Ook hierbij speelt `beauty is in the eyes of the beholder' een belangrijke rol. Bovendien is het allemaal zeer tijds- en cultuurgebonden. Zo staan de musea nog vol met schilderijen en beelden die veel mensen nu kitscherig vinden (goud, krulletjes, popperige mooiheid) maar die destijds als grote kunst werden gezien.

Welke rol speelt de populaire cultuur eigenlijk? Frank geeft aan dat aan `kunst' vaak iets `verhevens' wordt toegekend, maar dat onze beeldcultuur veel ruimer is dan alleen die van de `verheven' kunst. Bijvoorbeeld, zoals we vorig jaar al bespraken, de filmcultuur van onder andere Hollywood. De grote visuele sterren van nu zijn niet de schilders, beeldhouwers,...maar de beroemde acteurs.

En in die enorm grote populaire beeldcultuur zijn nog veel meer interessante en inspirerende stromingen en voorbeelden. Opvallend aan de populaire cultuur is dat de bekendheid van deze voorbeelden vaak veel groter is dan de bekendheid van kunst en kunstenaars (met als uitzondering een aantal kunstenaars en kunstwerken die ondertussen ook tot de populaire cultuur zijn gaan behoren). Bijvoorbeeld Sesamstraat, zoals we in een vorige les bespraken. Maar ook Kuifje, om maar eens wat te noemen.

hergé, mannen op de maan
Hergé (Georges Remi), uit Mannen op de maan (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting).

De aanwezigen blijken vrij veel over Kuifje te weten, en de vraag komt op hoe het nu komt dat Kuifje over de hele wereld bekend is. Iemand merkt op dat Kuifje ook over de hele wereld avonturen beleeft, en dus is er voor veel mensen op de wereld ook een Kuifje album dat in hun land of omgeving speelt. Daardoor kunnen ze zich makkelijker met de strip Kuifje identificeren.

$$$$$$

Zo komen we weer op het begrip `cliché'. Want eigenlijk is Kuifje over een boel landen en mensengroepen behoorlijk clichématig. (`Kuifje in Afrika', een vroeg album, is zelfs racistisch te noemen en Hergé heeft daar veel kritiek op gekregen. Later ging Hergé veel uitgebreider research doen voor zijn verhalen, en krijgen ze duidelijk meer diepgang.)

Wat ervaren we eigenlijk als `cliché'? Wat zou de functie van cliché's kunnen zijn? Wat heeft een beeldend vormgever te maken met cliché's?

(wordt vervolgd)

Friday, October 16, 2009

Verslag 13 oktober

Mede naar aanleiding van vorige week bespreken we het volgende schema:

schema 4 beeld en wereld
schema 4 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

&&&&&&

Margriet valt onmiddellijk `beauty is in the eyes of the beholder' op. Frank vertelt naar aanleiding hiervan dat hij toen hij op de kunstacademie zat, een meisje/vrouw leerde kennen die hij in eerste instantie uiterlijk lelijk vond (niet dat dit verder erg belangrijk was, maar het viel hem op). Na een maand, toen hij haar wat beter kende, vond hij haar ineens juist bijzonder mooi. Frank vertelt dat hij dit verschijnsel vaker heeft meegemaakt. Jonathan merkt op dat wanneer iets bijzonder is, dat je het dan kunt afwijzen omdat je eraan moet wennen. Maar als je er dan aan gewend bent, dan ga je het juist vanwege dat bijzondere waarderen.

Naar aanleiding hiervan komen we dan alvast op:

Cliché

Hierover meer in het vervolg van het verslag (latere post).

$$$$$$

Op de bovenste regel zien we

Kunst / Populaire cultuur / Kitsch

We zagen al met het plaatje van Bert uit Sesamstraat dat de populaire (beeld)cultuur veel ruimer is dan wat traditioneel onder `kunst' valt. En wanneer vinden we iets `kitsch'?

Margriet vindt de kunst uit de tijd van de Barok meestal vrij kitscherig: goud, engeltjes, tierelantijnen, krullen. Marcella merkt op dat dit nog sterker voorkomt in de Rococo periode.


Franz Anton Bustelli, liefdespaar

Naar aanleiding hiervan komt ook Peter Paul Rubens ter sprake. Rubens was ook een kunstenaar die veel anderen in dienst had voor het vervaardigen van `zijn' schilderijen. Hij heeft inderdaad veel schilderijen gemaakt (of mee helpen maken...) waarop goud, engeltjes, weelderige vrouwenlichamen, krullen etc een hoofdrol spelen. Toch is zijn oeuvre daarmee niet goed beschreven. Onderstaand schilderij was voor Francis Bacon een belangrijke inspiratiebron (Bacon maakte vele drieluiken, waaronder een aantal geïnspireerd op kruisiging en kruisafname; zoals gezegd is Bacons verhaal wel danig anders dan dat van Rubens).

peter paul rubens, de kruisafname
Peter Paul Rubens, de kruisafname (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting).

Jonathan en Marijke beschrijven iets van hun ervaring met dit schilderij in de kathedraal van Antwerpen. Jonathan voegt daar aan toe dat in de compositie van dergelijke schilderijen de Christusfiguur veelal op een of andere manier naar de hemel wijst.

******
wordt vervolgd

Presentaties eerste opdracht

Even de praktische afspraak noteren wie van de studenten op welke datum haar/zijn Opdracht 1 gaat presenteren. Tot aan de kerstvakantie zijn dat:

Roger: 3 november
Rosalie: 10 november
Micha: 17 november
Tamara: 24 november
Marcella: 1 december
Jos: 8 december

In december plannen we de andere studenten in voor na de kerstvakantie.

(Een herhaling van de beschrijving van Opdracht 1:

Opdracht 1:

a) Kies een werk uit de beeldende kunst/vormgevingswereld (dit mag je breed opvatten, performances en film horen er zeker bij) dat je bijzonder aanspreekt, en waarvan je denkt dat er een gelaagd verhaal bij hoort. Of misschien zelfs meerdere verhalen / interpretaties.

b) Kies ook een werk dat je ontoegankelijk vindt (of je het mooi vindt of niet).

Presenteer deze werken, en vertel erbij welke lagen je zelf ervaart. Plaats het werk dat je aanspreekt ook in een groter verband of traditie. Je presentatietijd is maximaal 10 minuten, daarna vragen, discussie.

)

Thursday, October 15, 2009

Aanvulling 6 oktober: Joshua Bell speelt in een metrostation

Ook nog besproken op 6 oktober: het experiment van de Washington Post (bekende Amerikaanse krant) waarin de beroemde violist Joshua Bell ongeveer drie kwartier speelde in een metrostation. In de ochtendspits.

On that Friday in January, those private questions would be answered in an unusually public way. No one knew it, but the fiddler standing against a bare wall outside the Metro in an indoor arcade at the top of the escalators was one of the finest classical musicians in the world, playing some of the most elegant music ever written on one of the most valuable violins ever made. His performance was arranged by The Washington Post as an experiment in context, perception and priorities -- as well as an unblinking assessment of public taste: In a banal setting at an inconvenient time, would beauty transcend?

The musician did not play popular tunes whose familiarity alone might have drawn interest. That was not the test. These were masterpieces that have endured for centuries on their brilliance alone, soaring music befitting the grandeur of cathedrals and concert halls.

The acoustics proved surprisingly kind. Though the arcade is of utilitarian design, a buffer between the Metro escalator and the outdoors, it somehow caught the sound and bounced it back round and resonant. The violin is an instrument that is said to be much like the human voice, and in this musician's masterly hands, it sobbed and laughed and sang -- ecstatic, sorrowful, importuning, adoring, flirtatious, castigating, playful, romancing, merry, triumphal, sumptuous.

So, what do you think happened?


$$$$$$

Een paar frappante uitkomsten van het experiment:

-van de ongeveer 1000 passanten, blijven er 7 staan om te luisteren, de meesten maar even.
-alle kinderen die voorbijkomen willen blijven staan, maar worden daarin gedwarsboomd door hun begeleider(s).
-Joshua haalt $33 op. Normaal kosten kaartjes voor zijn concerten rond de $100.

Joshua zelf is verbaasd over het feit dat de meesten zelfs doen alsof ze niets horen, terwijl hij met zijn Stradivarius een enorm geluidsvolume maakt. Hij vond het erg zwaar om voor een niet-reagerend publiek te spelen, en kijkt nu weer met meer respect naar straatmuzikanten.

$$$$$$$

Dit experiment laat zien hoe belangrijk het podium is dat je kiest, of dat je tot je beschikking hebt. Vergelijk het met een stapel bakstenen op de vloer in een museum...of een stapel bakstenen op straat.

Joshua Bells normale podium is de concertzaal, waar hij de hemel wordt ingeprezen. In een metrostation is de hoeveelheid tijd en aandacht die men voor hem over heeft ineens te verwaarlozen.

Lees meer in het originele artikel in de Washington Post.

Friday, October 9, 2009

verslag 6 oktober deel 2

(vervolg van vorige post) Frank stelde de vraag:

Jullie zijn een bedrijf op het gebied van milieuvriendelijke goederen en biologisch voedsel. Jullie geven mij een opdracht om een representatief kunstwerk te maken voor jullie ontvangsthal. Na 6 maanden kom ik terug met als opdrachtresultaat een witgeschilderd blokje hout. Wat is jullie reactie?

Antwoorden:
*`danig teleurgesteld'
*`hopen dat we niet vooruitbetaald hebben'
*`we weten niet wat de achtergrond is van het werk, misschien moeten we eerst het bijbehorende verhaal en de motieven kennen waarom je tot dit werk gekomen bent'.

Frank: OK. Ik ben speciaal voor deze opdracht op zoek gegaan naar het meest pure en onaangetaste wat nog op deze wereld te vinden is. Ook wilde ik weten hoe natuurvolken respectvol omgaan met de natuurlijke bronnen die tot hun beschikking staan. Daarom heb ik onderzoek gedaan naar vervuiling, en ik ben ook met verschillende natuurvolken in Zuid-Amerika, Afrika, en Azië in contact getreden. Uitindelijk bleek dat in het binnenland van Borneo waarschijnlijk het meest pure onaangetaste woud staat. Daar heb ik met hulp van de Kirago-jagers uit een omgevallen woudreus dit blokje hout gesneden. De meest pure pigmenten voor de witte verf komen uit Costa Rica, waar ik van de Inizki indianen op natuurlijke wijze de verf leerde bereiden. Met de verf en het blokje ben ik afgereisd naar een plek bij de Noordpool, waar de minste luchtvervuiling en de minst beschadigde ozonlaag te vinden is. Daar heb ik het blokje beschilderd, als symbool voor het meest pure natuurgebruik dat jullie bedrijf voorstaat. Alles is zorgvuldig gedocumenteerd en er zijn ook 3 video's bij.

Als jullie dat weten, kijken jullie dan anders tegen dit blokje hout aan?

Antwoorden:
*`ja heel anders'
*`zoiets hoort in een museum thuis en niet in een hal'

&&&&&&&&&&

Nog een inspiratiebron van Damien Hirst: het werk van Francis Bacon. Bacon was op zijn beurt weer geïnspireerd door Vélazquez, Rubens, van Gogh, ... Maar in zijn versie van oudere schilderijen is het verhaal wel volledig anders. Bacon was geïnspireerd door pijn, geweld, dood, verdriet, sex, en zijn werk is doortrokken van deze thema's. Hij schilderde gedurende een aantal jaren veelal gezichten die vertrokken zijn in een schreeuw. (Daarnaast zie je in zijn werk het twijfelen aan de logica van de driedimensionale ruimte. Het vervormen en in twijfel trekken van deze ruimte is een typisch postmodern fenomeen: de wetenschappelijke benadering is maar een van de vele mogelijke benaderingen.)

francis bacon, paus innocentius x
Francis Bacon, studie naar Vélazquez' Paus Innocentius X

diego vélazquez, paus innocentius x
Diego Vélazquez, Paus Innocentius X

Bij Bacon wordt de pauselijke troon eerder een elektrische stoel. Hij put uit allerlei inspiratiebronnen, maar verandert de verhalen grondig en dwingt ze naar zijn hand.

francis bacon, figure with meat
Francis Bacon, figure with meat (bacon=spek, en het gebruik van deze varkenshammen zou best een ironische zelfverwijzing kunnen zijn)

Een (in de 2e Wereldoorlog vernietigd) zelfportret van Vincent van Gogh was ook aanleiding voor Bacon om een `commentaar'serie te schilderen.

vincent van gogh, schilder op de weg naar tarascon
Vincent van Gogh, schilder op de weg naar Tarascon

francis bacon, study for a portrait of Van Gogh V
Francis Bacon, study for a portrait of Van Gogh V

francis bacon, study for a portrait of Van Gogh
Francis Bacon, study for a portrait of Van Gogh (nummer mij onbekend).

&&&&&&&&&&
Van Gogh was zelf weer zeer geïnspireerd door Rembrandt, en zat uren in het Rijksmuseum te kijken naar diens `het Joodse bruidje':

rembrandt, joodse bruidje
Rembrandt van Rijn, het Joodse bruidje

Van Gogh ging het daarbij uiteindelijk niet om de extreme technische vaardigheid van Rembrandt, maar om de menselijke uitdrukking van verbondenheid. In zijn eigen schilderijen van mensen zie je geen streven naar een Rembrandt-achtige technische perfectie, maar juist een streven naar een maximum aan menselijke expressie.

(Rembrandt was zelf weer geïnspireerd door oudere Italiaanse meesters, maar ook sterk door de bijbel. Het Joodse bruidje wordt tegenwoordig vermoed een schildering van Isaac en Rebecca te zijn.)

########

Tenslotte komen we nog terug op Joseph Beuys:

joseph beuys, fettstuhl
Joseph Beuys, Fettstuhl

Zijn veelvuldig gebruik van de materialen vilt en vet, voerde hij zelf terug op zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog: hij werd neergeschoten als piloot, en gevonden en verzorgd door de Tartaren.

Echter, aan dit verhaal wordt tegenwoordig sterk getwijfeld. Volgens ooggetuigen werd Beuys door het Duitse leger gevonden, en kwam hij helemaal niet in contact met de Tartaren.

Frank: Maakt dit voor je gevoel uit? Gebruikt Beuys dit verhaal wellicht om zijn hang naar sjamanisme in zijn werk te kunnen onderbouwen?

kort verslag 6 oktober deel 1 (verhaal en inspiratiebronnen)

Op 6 oktober was afgesproken iets aan `inspiratiebronnen' te doen. Paul en Marijke zouden hier vooraf aandacht aan besteden, helaas ging dit door ziekte van Marijke niet door.

Vandaar toch maar weer een losse bespreking van kunstenaars en kunstwerken (die wel geselecteerd waren met `inspiratiebronnen' als uitgangspunt). De bedoeling van de plaatjes is om te laten zien dat veel kunstenaars geïnspireerd zijn door voorgangers.

Soms leidt dit tot het maken van een nieuwe versie van een ouder kunstwerk. De voorbeelden laten zien dat deze nieuwe versies toch weer een heel ander verhaal vertellen.

We beginnen met een modern kunstenaar: Damien Hirst, en kijken of we zijn inspiratiebronnen kunnen vinden. Vervolgens kijken we wat de inspiratiebronnen van die inspiratiebronnen zijn, enzovoort.


*******
Damien Hirst: geïnspireerd door het thema `dood', `vergankelijkheid'. Hirst werkte als student een tijd lang in een mortuarium.

damien hirst, for the love of god
Damien Hirst, For the Love of God

damien hirst, the physical impossibility of death in the mind of someone living
Damien Hirst, The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living

(en een persiflage ervan op recreate a famous work of art:
damien hirst persiflage, the physical impossibility of death in the mind of someone living
)

Een belangrijke inspiratiebron voor Hirst was ook het conceptuele kunstwerk An Oak Tree:

craig-mArtin, an oak tree
Michael Craig-Martin, An Oak Tree

Het bestaat uit een glas water op een glazen plankje, met daaronder een tekst die uitgebreid beschrijft waarom dit kunstwerk eigenlijk een eikenboom is. Hirst zegt dat hij zeer geraakt was door dit kunstwerk, en het nog steeds niet uit zijn hoofd kan krijgen.

Naar aanleiding hiervan vraagt Jos zich telkenmale af: `hoe komen ze ermee weg?'.

We bespreken de belangrijke invloed van conceptuele kunst in de hedendaagse kunst- en vormgevingswereld.

Bij conceptuele kunst staat `het concept' voorop, en is de technische uitvoering van het concept in feite van ondergeschikt belang. Dat zie je ook aan de haaientank van Hirst, die al snel ging lekken en waar allerlei technische problemen mee zijn. Hirst laat ook `zijn' schilderijen door anderen schilderen `omdat ik daar toch niet mijn tijd aan kan verspillen'. Hirst en een aantal andere succesvolle conceptuele kunstenaars hebben een klein legertje in dienst om hun kunstwerken daadwerkelijk te vervaardigen.

########

Frank geeft een voorbeeld. Jullie zijn een bedrijf op het gebied van milieuvriendelijke goederen en biologisch voedsel. Jullie geven mij een opdracht om een representatief kunstwerk te maken voor jullie ontvangsthal. Na 6 maanden kom ik terug met als opdrachtresultaat een witgeschilderd blokje hout. Wat is jullie reactie?

(wordt vervolgd)