Verslag 9 maart

De laatste presentatie is van Jonathan. Hij is niet zozeer door slechts enkele bijzondere kunstenaars geïnspireerd, hij vindt veel dingen interessant maar er is niet iets dat er zo duidelijk uitspringt dat hij dat wil noemen. Daarentegen boeit het hem sterk hoe kunst wordt gepresenteerd, met name in musea.

In het Rijksmuseum en andere vergelijkbare musea kom je -bij wijze van voorbeeld- in een zaal met Rembrandt, Vermeer, andere 17e eeuwse schilders...en dat vindt Jonathan veel teveel van hetzelfde, meestal ook redelijk dicht bij elkaar. Daardoor kun je eigenlijk niet meer goed kijken naar een individueel werk.

In het Tate Modern is dat veel beter, daar is per zaal toch een grote verscheidenheid, met bijvoorbeeld een afwisseling van Sol LeWitt, Alberto Giacometti, Barnett Newman en Nicolas de Staël naast elkaar. Maar wel met voldoende ruimte om de werken heen, zodat je ze apart kunt bekijken.


Sol LeWitt, wall drawing (detail)


Nicolas de Staël, paysage (landschap)


Barnett Newman, midnight blue


Alberto Giacometti, seated man

&&&&&&

Ook inspirerend vindt Jonathan de wijze van presenteren in het Baltic Centre for Contemporary Art in Newcastle. In het Baltic wordt bijvoorbeeld een zaal helemaal ingericht met maar 1 kunstwerk. (Frank merkt op dat hetzelfde gebeurde bij een recente expositie van Ettore Spalletti in het Museum Kurhaus in Kleef.)

Het meest afschuwelijke voorbeeld van presenteren trof hij aan in Museum Schloss Moyland, waar op sommige wanden wandvullend alles door elkaar en tegen elkaar aan wordt getoond. Schilderijen, tekeningen, maar ook (van) werk van Joseph Beuys wordt veel te veel en te dicht op elkaar getoond. Marcella merkt op dat zo'n wandvullende presentatie in de 19e eeuw heel gewoon was. Frank merkt t.a.v. Schloss Moyland op dat de tijdelijke exposities in het bijgebouw vaak wel goed zijn ingericht.

&&&&&&

Behalve kunst is Jonathan ook erg geraakt door taal, zeker de Nederlandse taal, en zeker poëzie zoals van Lucebert, Gerrit Achterberg en Hendrik Marsman.


Lucebert, alles van waarde is weerloos (bij Rotterdam Blaak, beroemde dichtregel uit `de zeer oude zingt' zie hieronder:)

De zeer oude zingt:
er is niet meer bij weinig
noch is er minder
nog is onzeker wat er was
wat wordt wordt willoos
eerst als het is is het ernst
het herinnert zich heilloos
en blijft ijlings

alles van waarde is weerloos
wordt van aanraakbaarheid rijk
en aan alles gelijk

als het hart van de tijd
als het hart van de tijd

-Lucebert-

Lucebert was ook een begaafd en veelzijdig kunstenaar:


Lucebert, lithografie (titel mij onbekend)

Tenslotte presenteert Jonathan als ontoegankelijk (met een knipoog) de slechtste film aller tijden: een bizarre remake? van `Tales of Terror' waar we een stukje van mogen bewonderen (met name het dramatisch slechte spel wordt erg gewaardeerd).

&&&&&&

Hiermee is dan opdracht 1 door alle studenten afgerond. Ik vind dat het een mooie en verrassende serie heeft opgeleverd, waar ik zelf ook heel wat van heb opgestoken. Waarvoor dank. Hopelijk gaat iedereen verder haar/zijn inspiratiebronnen en achtergronden te verdiepen.[Frank]

&&&&&&

Na Jonathans presentatie laat Frank nog werk en een video zien van Chris Ofili.

Ten eerste als reactie op Jonathans verhaal, vanwege Ofilis bijzondere inrichting van The Upper Room (aangekocht door de Tate Gallery)


Chris Ofili, The Upper Room

A large walnut-panelled room designed by architect David Adjaye holds the paintings. The room is approached through a dimly-lit corrridor, which is designed to give a sense of anticipation. There are thirteen paintings altogether, six along each of two long facing walls, and a larger one at the shorter far end wall.

Each painting depicts a monkey based around a different colour theme (grey, red, white etc.). The twelve smaller paintings show a monkey from the side and they are based on a 1957 Andy Warhol drawing. The larger monkey is depicted from the front. Each painting is individually spotlit in the otherwise darkened room. The room is designed to create an impressive and contemplative atmosphere.

The paintings each rest on two round lumps of elephant dung, treated and coated in resin. There is also a lump of the dung on each painting. Strictly speaking, each work is mixed media, comprising paint, resin, glitter, mapping pins and elephant dung. The Upper Room as a whole is described by the Tate as an "installation".

The Upper Room is a reference to the Biblical Last Supper of Jesus and his disciples, hence the thirteen paintings. Ofili states the work is not intended to be offensive, but rather to contrast the harmonious life of the monkeys with the travails of the human race.

Ten tweede omdat Ofili, hoewel hij gewoon in Engeland is geboren en getogen, nadrukkelijk teruggrijpt op de Nigeriaanse afkomst van zijn ouders, en Afrikaanse elementen in zijn kunst verwerkt, waaronder olifantenpoep.

Een reden volgens Frank dat veel kunstenaars op vergelijkbare manier op zoek zijn naar hun `eigen identiteit', is dat een kunstenaar altijd ook vanuit haar/zijn binnenwereld werkt. Je laat als kunstenaar/vormgever altijd ook iets van jezelf zien. Inspiratiebronnen en inzicht in je identiteit/achtergrond kunnen helpen om je verhaal te versterken. Voor Ofili is zijn biculturele achtergrond een belangrijk onderdeel van wat hij wil vertellen (zie ook Myrannes presentatie met Pocahontas).


Chris Ofili, No Woman No Cry (staande op twee voetjes van olifantenpoep, met een kettinghanger van hetzelfde materiaal)

Tot slot keken we nog een video van Ofili, opgenomen nadat hij verhuisd is naar Trinidad. Hij had behoefte aan iets nieuws, er werd van hem teveel hetzelfde verwacht...Ook vertelt hij over de achtergronden van No Woman No Cry, en hoe het rassenvraagstuk hem bezighoudt.

De video is via deze link op the guardian te zien (niet direct hier weer te geven wegens bescherming)

Verslag 1 december deel 1

Wegens tijd- en energiegebrek zijn de verslagen achtergebleven. Van de laatste lessen van dit jaar probeer ik daarom alleen een kort verslag te maken...

Op 1 december hebben we vooral een aantal plaatjes bekeken en besproken. We begonnen met een hele serie schilderijen en tekeningen van Paul Klee (1879-1940). Waarom Klee? Omdat Jonathan opmerkte dat hij echt ruimteproblemen had vanwege al het werk dat hij bewaart (en ook moet bewaren van docenten, althans dat is hun sterke advies). We hebben het al eerder gehad over de voordelen van het bewaren, aan de andere kant gaan dingen ook verloren, zeker ruimtelijk werk - is Franks ervaring. Paul Klee heeft [meende ik ooit gelezen te hebben, maar ik kan dat niet meer vinden, dus of het waar is? -blogauteur]op een gegeven moment het meeste werk dat hij maakte voor zijn 25e vernietigd. Daarna heeft hij zich in Franks beleving vrijwel uitsluitend nog geconcentreerd op het verbeelden van zijn innerlijke wereld (interssant voor ons doorlopende thema `binnenwereld - buitenwereld'). Daarbij kiest hij voor expressie, en laat `realisme' vrijwel helemaal varen, hoewel hij zeker zeer kundig realistisch kon werken.


Paul Klee insula dulcamara


Paul Klee de gouden vis


Paul Klee omhelzing

Het werk van Klee is bijzonder divers, hij was een bescheiden maar zeer hard werkend kunstenaar die een enorm oeuvre heeft achtergelaten (meer dan 9000 werken). Zijn werken zijn vaak klein, en zijn gegrondvest op een langdurig en intensief kleuronderzoek dat Klee zijn leven lang bezighield. Klee gaf ook les aan de Bauhaus-academie. Een beroemde uitspraak van Klee:

Kunst geeft niet het zichtbare weer, maar kunst maakt zichtbaar.

We komen na de vakantie nog even op Klee terug. De andere plaatjes van Klee die we bekeken zijn te zien op het fotoalbum unitacademie 3.

Klee werd vrijwel gelijktijdig geboren met Pablo Picasso en Henri Matisse. Frank vindt dat in Klee's werk te zien is dat hij niet worstelt met abstractie, en dat hij voortbouwt op het voorwerk dat door Kandinsky en andere (westerse) abstractiepioniers is gedaan. Aan de andere kant zijn we in het westen vaak blind voor het feit dat beheersing van verregaande abstractie in relatie tot expressie in andere culturen al veel langer is bereikt. Bijvoorbeeld in de Afrikaanse beeldhouwkunst, waarin zowel abstractie als expressieve kracht al eeuwenlang de boventoon voeren, hoewel de vaak anonieme Afrikaanse meesters het realisme en ook de gebruikelijke beeldhouwmateriaaltechnieken bijzonder goed beheersten. Het was in die tijd (en misschien nog steeds wel) ondenkbaar dat Afrika in sommige opzichten wel eens verder zou kunnen zijn dan Europa...

Zowel Picasso als Matisse kwamen in aanraking met Afrikaanse beeldhouwkunst, en zeker Picasso is er diepgaand door beïnvloed. Ook de beeldhouwers Alberto Giacometti en Henry Moore hebben duidelijk Afrikaanse invloeden en invloeden uit andere culturen tot zich genomen. Culturen die destijds als `primitief' werden bestempeld; nog altijd richten we aparte musea in die `etnografische' kunst laten zien, je zal niet snel anonieme Afrikaanse kunst in een museum voor moderne kunst aantreffen...Dit geeft weer dat onze opvattingen over kunst ook sterk cultuurgebonden zijn, en zelfs vaak een westers superioriteitsgevoel weergeven.


bronzen koningshoofd, 12e-13e eeuw uit de Ifecultuur van Nigeria (rechtermuisklik op `view image' voor een vergroting).


masker uit de 19e eeuw (!) uit de Fangcultuur van Gabon en Equatoriaal Guinea (te zien in het Louvre, rechtermuisklik op `view image' voor een vergroting).

De herwaardering en emancipatie van kunstenaars uit andere culturen is pas iets van de laatste decennia. Bijvoorbeeld de Aboriginal kunstenaars uit Australië, wiens werk vrij lang anoniem bleef en ongevraagd voor allerlei toepassingen werd gebruikt, daar waar westerse kunstenaars copyrights en auteursrechten kunnen laten gelden.

(wordt vervolgd)