Digitale fotografie, techniek for the millions

schoonvrucht? (eigen werk 2012, detail)

Digitale fotografie opent deuren die voorheen alleen aan technisch begaafde professionele fotografen doorgang boden. Daar kleeft als nadeel wellicht aan dat we sindsdien worden overspoeld met foto's, en digitale bewerkingen van foto's. Ook van mensen die zich verder niet zo geoefend hebben op het beeldende vlak...maar is dat eigenlijk wel een nadeel?

Het is misschien een nadeel wanneer je je als fotograaf wilt onderscheiden. Wanneer je (ergens) erkenning wil voor de moeite die je je getroost hebt om jezelf jarenlang beeldend en technisch te trainen. Dat lijkt dan weer een beetje op het dilemma van de schilder, die in vaak een vergelijkbare situatie verkeert.

Daarmee bedoel ik, dat het ontwikkelen van beeldende vaardigheden, beeldende thema's, ideeënwereld(en) veel tijd en inspanning kost, maar dat veel mensen dat pas herkennen wanneer ze zichzelf enigsins op het beeldend vlak hebben ontwikkeld. En het schilderen van een landschapje of een portretje naar een foto, dat is op zich zo moeilijk niet (vergelijkbaar met het maken van een digitale foto). Zodat we overspoeld worden met schilderijtjes in die categorie.

Is dat erg? Het is toch fijn dat steeds meer mensen zich beeldend/muzikaal/schrijfkundig/dansend...uitdrukken? Toch zie ik als nadeel dat de beeldende verdieping het moeilijk heeft. Het lijkt mij geen fijne ontwikkeling wanneer de portretjes en de landschapjes zo'n beetje gaan domineren, en een norm gaan bepalen.

Maar doet dit verschijnsel zich niet ook in professionele kringen voor?

De vraag die opkomt is: in hoeverre voelt de (uitvoerende) kunstenaar gedwongen zich technisch te bewijzen? Kun je je met virtuositeit/verdieping die voor `de massa' moeilijk zichtbaar (hoorbaar) is staande houden, of ga je demonstreren dat je een moeilijk lijkende techniek beheerst? Hoe commercieel moet je zijn?

Deze vragen raken natuurlijk rechtstreeks aan de Binnenwereld <--> Buitenwereld discussie waarop deze blog is gestoeld.  

Kort verslag van de lessen sept-okt 2010

In de eerste lessen hebben we uitgebreid kennisgemaakt met de eerste 2 kernschema's hieronder:


schema 1 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Schema 1 geeft de kern van de lessen weer. Een beeldend kunstenaar put onder andere uit haar/zijn binnenwereld, maar die wordt gevoed door de buitenwereld. Dit is een rijke en gecompliceerde wisselwerking, waar we in de lessen maar een tipje van hebben opgelicht. Het werk van een kunstenaar, het `beeld', is te zien als communicatie tussen die twee werelden.

Bij communicatie gaat het over zowel taal als verhaal.

Wittgenstein zegt in zijn Tractatus Logico-Philosophicus:

Wir machen uns Bilder der Welt

Dit lijkt inderdaad een menselijke kernactiviteit. Wanneer we `beeld' en `verhaal' ruim opvatten, dan zien we dit terug in alle kunsten en zelfs daarbuiten. Goed om te bedenken is dat er voor een verhaal ook een toehoorder (publiek) nodig is. Een vraag die opkomt is:

Hoort de toehoorder hetzelfde verhaal als hetgeen de verteller wil vertellen?

Een aantal belangrijke aspecten van `Verhaal' zijn samengevat in het volgende schema:


schema 2 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

##############

We bekeken en bespraken werk van onder meer Rembrandt, Francis Bacon, Chaim Soutine, Donald Judd, Damien Hirst, Pieter Brueghel de oude, Diego Velazquez, Vincent van Gogh, Salvador Dalí, Constant Nieuwenhuys.

##############

We onderzochten in een aparte opdracht, ieder voor zich, wat voor ons de noodzaak (dan wel sterke inspiratie) is van ons beeldend vormgeverschap. Dit bleek voor iedereen verschillend, maar wat opviel was dat bij iedereen een bepaalde onontkoombaarheid van het beeldend vormgeven speelt.

Ook het idee van `the need of the situation' hebben we besproken en onderzocht. Hierin komt het contrast tussen de westerse benadering `ik wil' en de meer oosterse benadering `wat vraagt de situatie van me?' naar voren. Frank brengt naar voren dat volgens hem kunstenaars er baat bij hebben om beide zijnswijzen (oosters en westers) te (kunnen) mengen.

##############

We hebben een begin gemaakt met opdracht 1.

(hier laat ik dit verslag bij, hoe onvolledig ook)

Verslag 16 maart

16 Maart bespraken we uitgebreid onderstaand schema, dat gedeeltelijk ook een herhaling is van eerder schema's, maar met een wat andere invalshoek. Namelijk die van de communicatie en interactie.


schema 6 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

(Dit bleek een aardige voorbereiding op de navolgende les van 23 maart, die -op verzoek- ging over de rol van kunst/vormgeving en kunstenaars/vormgevers in de maatschappij.)

In deze les nadruk op de moeilijkheden waar velen van ons mee kampen als het gaat om de interactie en communicatie (van binnenwereld en buitenwereld, van ik met jou, met anderen, etc.). Dit is algemeen menselijk maar sommigen hebben het duidelijk makkelijker dan anderen. Kunstenaar/vormgever zijn en tegelijkertijd ook aansluiting vinden in de buitenwereld, met je werk en met jezelf als mens, dat is geen geringe opgave. Zeker als communicatie en interactie van nature geen sterke kanten zijn.

We hebben het er vaker over gehad dat je als kunstenaar/vormgever altijd iets van jezelf blootgeeft, en dat dit een bepaalde kwetsbaarheid meebrengt. Ook is het vaak nodig om óver je werk en jezelf te communiceren, als je je werk aan anderen wil tonen, met anderen wil communiceren door middel van je werk, je wil uiten.

Het kan dan nuttig zijn als je iets van je sterke en zwakke kanten kent. Een belangrijk punt is (volgens Frank) dat je bij zaken waar je zwak in bent, ook hulp kunt zoeken van anderen. Dan moet je alleen wel onder ogen zien dat je die zwakke kant hebt, en het accepteren. Zo zijn er voor ieder van ons verschillende barrières, en het kan zijn dat je niet over alle barrières heen komt (op weg naar geld en roem en dure auto's en mooie ...[in volgorde van belangrijkheid]). Maar dat wil niet per se zeggen dat je dan `mislukt'. Integendeel. We hebben al gezien dat veel van 's werelds meest bijzondere kunstenaars ook niet over een aantal barrières heenkwamen, en dat hun zwakke kanten juist ook hun kracht mede bepaalden.

Kort samengevat luidt Franks tip dus:

-Interactie en communicatie is voor mensen als groepsdieren van levensbelang. (Evenals waardering van anderen.). Besteed er dus aandacht aan, maar eis niet het onmogelijke van jezelf want dat kost onnodig energie.

-Leer zien waar je sterke en minder sterke punten liggen. Accepteer dat je sommige dingen niet zult kunnen, en zoek daar eventueel hulp bij. Probeer of je andere barrières wel kunt slechten.

-Voed je inspiratie en je zelfvertrouwen (binnenwereld), zodat je een voldoende stevige basis hebt om de buitenwereld tegemoet te treden. De buitenwereld die regelmatig met onbegrip en kritiek zal reageren...maar die kritiek biedt ook kansen (zoals we zagen) om je verhaal te versterken. Laat je niet imponeren door `bekende naam' of `deskundige': je bent binnen afzienbare tijd zelf de deskundige. Kritiek van iemand die niet de tijd en moeite neemt om goed naar je werk te kijken, kun je veilig naast je neerleggen (ongeacht wie het is, vindt Frank).

-Geniet ook van het bijzondere feit dat je het in je hebt om je binnenwereld/buitenwereld beeldend vorm te geven, er beeldend over te communiceren. Geniet van de waardering die je daarvoor krijgt, ook al komt die waardering misschien niet van grote getalen mensen.

-Zoek medekunstenaars/medevormgevers, die je begrijpen/steunen -al is het maar een beetje, dat is vaak genoeg.

-Laat je niet teveel beperken in wat je voor werk maakt. Verwachtingen van de buitenwereld (al is het maar familie) kun je ook naast je neer leggen, als je sterk genoeg in je schoenen staat om voor je eigen verhaal te kiezen. Je kan ook tegengehouden worden door je eigen verwachtingen hoe de buitenwereld zal reageren (als je met `schokkend' of `ander' of `experimenteel' of `slecht' werk komt...), laat je daardoor niet teveel bepalen.

Verslag 26 januari

Kort verslag: Larissa gaf een korte presentatie aan de hand van een (foto)boek dat ze vorig jaar voor een opdracht had gemaakt. Inspirerend vindt ze een classicistisch / romantisch schilderij (ons allen onbekend!). Als moeilijk toegankelijk noemt Larissa abstract-geometrische kunst. Een werk van Jackson Pollock vindt ze daarentegen wel de moeite waard.

#######

Na Larissa's presentatie ging de les over de kernverschillen tussen westerse en oosterse filosofie (kernverschillen volgens Frank natuurlijk).

Kort gezegd richt de westerse filosofie zich volgens Frank meer op de Buitenwereld, de oosterse daarentegen meer op de Binnenwereld. Geluk en voldoening is volgens de westerse filosofie te vinden in (de beheersing van) de Buitenwereld. Volgens de oosterse filosofie gaat het meer om (de beheersing van) de Binnenwereld.

We bespreken voorbeelden van deze zienswijzen. Succes en beroemdheid, uiterlijke schoonheid zijn typisch idealen die in onze westerse samenleving worden nagestreefd. Maar wanneer je die idealen bereikt, word je dan ook gelukkig? Frank noemt het voorbeeld van Michael Jackson, Myranne noemt Britney Spears, en zo ontspint een discussie over de waarde van succes.

Aan de andere kant, als je de oosterse zienswijze overdrijft, dan word je waarschijnlijk een volledig in jezelf gekeerde kluizenaar, die zich niets meer aantrekt van de feedback van anderen en die zijn materiële welzijn verwaarloost.

Malou merkt op dat een verstandige mix van beide filosofieën haar het meest aanspreekt.

&&&&&&

De vraag is nu waarom dit onderwerp relevant is voor kunstenaars en vormgevers. Volgens Frank kan een sterk westerse benadering ervoor zorgen dat je je als vormgever richt op de uiterlijke beheersing van je vak, het `kunnen', en het indruk maken op de buitenwereld. Maar komt dit ook overeen met het innerlijk verlangen, met het innerlijke verhaal dat je als kunstenaar/vormgever wilt vertellen?

Zowiezo laat je met alles wat je maakt ook iets van jezelf zien. Vanuit de oosterse filosofie zou je je als kunstenaar ook kunnen richten op het ontwikkelen van een innerlijke gevoeligheid, het afstemmen op het echte verhaal dat je wilt vertellen. Zonder je daarbij bij voorbaat te laten leiden door wat de buitenwereld daarvan vindt.

De vraag `hoe word ik een goede/pure vormgever?' wordt door de westerse zienswijze waarschijnlijk beantwoord met: ga heel hard oefenen, zorg dat je alle technieken en vormentalen en ... beheerst, en probeer dan om dit zo goed en puur mogelijk toe te passen. Vanuit de oosterse zienswijze zal het antwoord eerder zijn: maak eerst jezelf zo puur en goed mogelijk, en ga dan vormgeven.

&&&&&&

Volgens Frank is de vraag ` Wat is nodig?' een mooie manier om een vruchtbare combinatie van westerse en oosterse benadering te vinden. Wanneer je in een bepaalde situatie goed kunt voelen wat de situatie nu eigenlijk ` nodig' heeft, dan kun je in die situatie een meerwaarde scheppen. Dat geldt algemeen, maar ook als vormgever.

Om een voorbeeld te geven: stel je voor dat je ergens wordt gevraagd voor een expositie. Je kan op dat aanbod ingaan met de gedachte: ik zal wel eens laten zien wat ik allemaal kan, en wat voor moois ik allemaal heb gemaakt (zeg maar ` westers', gericht op beheersing en erkenning - Buitenwereld). Je kan ook denken: ik wil graag mijn verhaal vertellen, het interesseert me niet zo of iemand het ook oppikt (zeg maar ` oosters', gericht op de Binnenwereld).

Maar je kan ook de ruimte gaan bekijken, je afvragen wat voor publiek er komt, welke tijd en situatie er zal zijn, en je afvragen: wat is hier nodig? Wat is nodig vanuit de ruimte, wat is nodig vanuit het publiek, maar ook: wat is nodig vanuit mezelf, mijn eigen verhaal? Want als ik van binnen niet tevreden ben, is het dan wel geslaagd?

We zien veel moderne kunstenaars die hun exposities afstemmen op de specifieke locatie en het tijdstip en publiek. In hoeverre ze ook afstemmen op hun eigen innerlijke verhaal is niet altijd eenvoudig te achterhalen, maar het speelt vaak wel een belangrijke rol.

Verslag 5 januari deel 2

Vervolgd van deel 1:

Zo komen op de vraag welk soort werk we eigenlijk willen maken, welk soort werk we durven te maken en welk soort werk we durven te laten zien. Ook het `afwijkende' van CocoRosie sluit goed aan op de thematiek van de afgelopen lessen. We komen daar via een schema op terug:


schema 6: `normaal' en `niet normaal' (klik met rechtermuisknop op view image voor een vergroting)

We hebben het schema op 15 december ook al een beetje besproken. Waar het om gaat is dat in de buitenwereld er vaak een vaag gedefinieerd gebied als `normaal' wordt ervaren. Volgens Frank is zeker in Nederland de onuitgesproken druk vrij groot om `gewoon' te doen, `normaal' te doen.

Dit begint al met wat onze directe persoonlijke omgeving van ons en ons werk vindt. Het kan lastig zijn om van de verwachtingen en beelden van die omgeving (met name familie) los te komen, en een eigen pad te kiezen. Sommigen herkennen dit wel, en geven aan dat ze voor hun omgeving ander werk maken dan datgene wat ze echt fascineert.

Dit heeft te maken met (persoonlijke of professionele) waardering, waar de meesten van ons behoefte aan hebben. Die waardering is vaak het makkelijkst, wanneer we maar binnen dat veilige `normale' gebied blijven.

Maar juist in de kunstenwereld geldt dat vernieuwing, verdieping, ontstijging aan het cliché, meestal komt van buiten dat vaag gedefinieerde `normale' gebied.

*******

Het kan zijn dat je je gaat aanpassen aan wat er van je verwacht/gehoopt wordt, terwijl je diep van binnen iets anders wilt. Wat bijvoorbeeld als je inderdaad pornografisch werk wilt maken, of zeer gewelddadige beelden wilt scheppen? - uit wat voor motieven dan ook. Of werk wat om een andere reden buiten het `gewone' valt?

Laat je je dan tegenhouden door de druk vanuit de buitenwereld? Frank geeft aan dat je ook ervoor kunt kiezen om bepaald werk wel te maken, maar niet te laten zien, of aan een zorgvuldig gekozen publiek. En je kan ook onder een andere naam werk laten zien, of anoniem.

Het punt is hierbij dat je zelf erover kan nadenken welk publiek je wil bereiken, op welke manier (podium), en onder welke naam (je eigen naam, een pseudonym of anoniem). Door je bewust te worden van het feit dat de maatschappij je -vaak onbewust- een druk oplegt om je aan te passen aan gangbare normen, kun je misschien ook makkelijker jezelf daarvan losmaken -mocht je dat willen.

Misschien wil je er zelfs mee gaan spelen, en met je thematiek en publiek gaan experimenteren, zoals een aantal moderne kunstenaars doen.

&&&&&&

Het bovenstaande is niet voor iedereen even relevant, voor velen zal gelden dat het werk dat ze graag maken wel redelijk aansluit bij wat de maatschappij verwacht en waardeert. Dan nog is begrip en kennis van andere `niet-normale' posities vaak wel een verrijking, vindt Frank. We komen hier in de volgende lessen met beeldmateriaal op terug.

Verslag 17 november deel 1

17 November zagen we Roger's prachtige presentatie van opdracht 1, een animatiefilmpje. (Klik op de link hierboven voor een grotere weergave dan het filmpje beneden. Om de presentatie te bekijken moet je shockwave flash geïnstalleerd hebben).

Uit de presentatie komt onder andere duidelijk het thema `avontuur/beweging/dynamiek' naar voren. Dit vertaalt zich ook naar Roger's keuze voor een bepaalde categorie filmmuziek als zijnde bijzonder inspirerend.

Als ontoegankelijk wordt `Abstracte kunst' opgevoerd. Roger vergelijkt abstracte kunst met wiskunde (waarin abstractie ook een kernelement is), en stelt dat abstractie eigenlijk nergens over gaat. Alleen wanneer abstractie wordt gekoppeld aan iets concreets, valt er betekenis in te ontdekken, aldus Roger.

Zo komen we onder andere op Mondriaan. (zie ook verslag 24 november)

Frank merkt op dat abstracte kunst bij hem ook juist veel gevoel kan oproepen, hem kan raken alleen al puur door kleuren en vormen. Ook dit wordt wel herkend, er zijn duidelijk veel verschillende belevingen mogelijk.

Naar aanleiding van de presentatie is het interessant om te zien dat je, om een verhaal te vertellen, allerlei verschillende keuzes kan maken in de opstelling `Verteller -- Publiek'. Je kan als verteleer voor je publiek gaan staan, je kan er ook tussen gaan staan/zitten, je kan ook de zaal uitlopen en iemand anders je verhaal laten vertellen. Rogers keuze is een interessante tussenvorm.

Wanneer je dan je `verhaal' vertelt, en er is publiek, dan is het -vindt Frank- vaak zeer waardevol om de reacties van het publiek te zien/horen/... Met deze reacties krijg je feed-back op hoe je verhaal is overgekomen. Omdat je een verhaal vaak toch niet helemaal alleen voor jezelf vertelt maar ook voor het publiek, kun je met de feed-back soms de effectiviteit van je verhaal vergroten.

######

Na deze presentatie + discussie gaan we verder met het bespreken van `thematiek':


schema 4 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

We zien in de beeldende kunst door de eeuwen heen, en vanuit allerlei culturen, een aantal universele thema's zoals dood, liefde, natuur, sex/voortplanting/vruchtbaarheid, portret, religie, maatschappij (beschrijving, maatschappijkritiek,...) en nog meer.

Deze thema's zijn universeel te noemen, omdat ze voor de meesten van ons een belangrijke rol spelen in ons bestaan...maar in welke mate, dat is voor iedereen verschillend.

Er is zowel in de beleving van deze thema's als in de beeldende vormgeving ervan, een voor iedere kunstenaar/vormgever unieke wisselwerking tussen `binnenwereld' en `buitenwereld'. Frank stipt aan dat de zoektocht naar welke thematiek je wilt vormgeven, belangrijk kan zijn voor je ontwikkeling als kunstenaar/vormgever. (Het hoeft trouwens niet zo te zijn dat `mijn thematiek' een persoonlijke invulling is van `universele thematiek'. Een kunstenaar/vormgever kan ook geheel eigen thema's ontwikkelen. Die soms universeel worden...).

Vaak zie je bij kunstenaars dat in de loop van de jaren en hun ontwikkeling, de vormgeving van een thema verdiept door die wisselwerking `buitenwereld <--> binnenwereld'.

#######

Als voorbeeld bekijken we een aantal beroemde kunstwerken, om iets van de thematiek te achterhalen. We beginnen met het hoofdthema de dood. (zie volgende post).

Communicatie, taal, mislukking (verslag 30 maart deel 1)

Dit keer een kort verslag (wegens drukte ivm expositie voorbereiding).

Besproken op 30 maart:

-Waarom doe je een kunstopleiding? Jos: omdat het van je verwacht wordt. De omgeving verwacht dat je iets serieus onderneemt op dit gebied. En daarna kun je makkelijker werk vinden in de kunstwereld / ontwerpwereld / ... . Frank: dus je doet het voor anderen? Of om een papiertje/diploma te halen? Discussie ontspint. Jos & anderen: toch ook omdat ik zelf iets wil leren, wat ik niet alleen in mijn eentje kan leren. Nieuwe ideeën, andere aanpak, kennis, disciplines, maar met name een omgeving met andere mensen waar je van kan leren. Ook dingen moeten doen waar je niet helemaal zin in hebt hoort daarbij.

-Waarom zou je iets willen leren dan,als kunstenaar? Volgens Frank heeft dit te maken met de relatie binnenwereld-buitenwereld. Simpel geschetst: kenmerkend voor een kunstenaar is de drang om haar/zijn verhaal (van binnen, in de binnenwereld) op een of andere manier naar buiten te brengen, in de buitenwereld, waar anderen het kunnen zien/horen/ervaren/...

Harmjan herkent dit, en vertelt dat hij als klein kind al een robot wilde bouwen, en daar ook diverse onderdelen (stukjes rubber, ander materiaal) voor verzamelde. Dat hij er achterkwam dat hij er niet in slaagde om van die materialen iets te maken dat op n robot leek en dat hij het vooral frustrerend vond dat hij zijn verhaal van die robot niet verteld kreeg. Waaruit hij (nu) afleidt dat het het meer om het verhaal ging dan de robot zelf. Nog steeds is hij in zijn werk bezig om een dergelijk verlangen uit te beelden, dat over robots kan gaan, maar ook vliegmachines, hele andere zaken.

Dit brengt de discussie op Panamarenko.


panamarenko, scotch gambit

Panamarenko is een (recentelijk gepensioneerde) Belgische kunstenaar, die bekend is geworden met zijn op vliegmachines lijkende objecten. Die evenwel niet kunnen vliegen, maar die sterk spreken van het verlangen naar vliegen, en de wondere wereld van onze dromen en machines hiervoor.


Frank ziet hierin helaas ;-) aanleiding om het als intermezzo te gaan hebben over:

-Mislukking. Mislukking is nodig. (zie deel 2 verslag)

#####

Daarna keert de discussie terug tot `kunst is communicatie'. (Harmjan: het gaat allemaal over `taal'). Alle kunst spreekt een bepaalde taal. En dat betekent dat er eigenlijk twee kanten zijn aan kunst. Natuurlijk is er de kunstenaar die iets probeert te vertellen, uit te beelden, met behulp van een soort `taal'.

Maar er is ook de bekijker, de toehoorder, de beschouwer. Deze spreekt niet vanzelf dezelfde taal als de kunstenaar / muzikant / ontwerper ...

Al eerder was besproken dat de meesten van ons het `ontvangen van de kunst' door anderen als belangrijk ervaren. Frank probeert aan te geven dat dit een mooie wisselwerking kan opleveren tussen buiten- en binnenwereld.

Want door reacties uit de buitenwereld rustig te bekijken, kun je veel opsteken over wat voor jezelf nog mogelijke versterkingen zijn voor in je werk. (over `versterking' en `tekortkoming': zie mislukking, en het tweede deel van het verslag). Soms kan zo'n versterking liggen in het verduidelijken van je `taal'. Zodat anderen het makkelijker verstaan.

-Reacties uit de buitenwereld kunnen bijzonder bot en ongenuanceerd zijn. Maar hierin schuilt dus ook een goede kans om iets te leren over je eigen werk en waar je naar toe wilt. Zelfs de meest ongeoefende toehoorder / bekijker kan iets over je werk zeggen wat je ineens een inzicht oplevert: `oh! dat is het wat ik niet helder kreeg, zo wil ik verder.'

Daarmee keert het gesprek terug tot omgaan met oordelen (zie `mislukking'). Volgens Frank is `oordelen' een heel nuttig instrument, wanneer je het op de juiste momenten gebruikt. [Over dit inzetten van je `instrumenten' op een vruchtbare manier, wellicht meer in een van de laatste lessen.]

En dan is de les alweer ten einde, en geven Harmjan en Frank alleen nog een beschrijving van de praktische oefening die we de volgende gastles gaan doen. We gaan iets tekenen (wellicht gebonden aan bepaalde regels) en de anderen gaan wat er getekend is bekijken, en schrijven op hoe zij het ervaren. Vervolgens kijken we hoe de taal / wereld van de maker aansluit bij de taal / wereld van de ontvangers. een van de mogelijke beperkingen kan zijn, dat je een gevoel gaat tekenen maar dat je alleen gebruik mag maken van kleur en abstract.

Postmodernisme (verslag 23 maart deel 1)

Op 23 maart besproken:

-Postmodernisme: weet iemand ongeveer wat daar onder verstaan wordt? (De meesten weten het niet, sommigen hebben er wel van gehoord en weten er iets van)

Eigenlijk raakt de vraag aan de kunstgeschiedenis en kunstbeschouwing/cultuurfilosofie van de laatste eeuw. Volgens Frank is het belangrijk om daar als kunstenaar iets van te weten. Harmjan: Waarom? Is dat niet persoonlijk? Zo komen we op de eerder besproken wisselwerking tussen binnen- en buitenwereld.



Volgens Frank (al het volgende zijn uiteraard persoonlijke opvattingen/inschattingen, het idee is dat je er op 1 of andere manier je voordeel mee kan doen):

-Is het belangrijk om te weten waar de buitenwereld (waaronder de huidige kunstwereld) mee bezig is, omdat je je als kunstenaar ook in die buitenwereld wilt (moet?) presenteren, zelfs al is het maar af en toe.

-In die buitenwereld is kennis van (kunst)zaken een van de manieren waaraan anderen kunnen aflezen dat je serieus met je vak bezig bent. En dat weer is voor de buitenwereld een manier om jou als kunstenaar en ook je werk van een waardering te voorzien. Harmjan: voor wie is het belangrijk dat je `mee kan praten'? Frank zegt het prettig te vinden voor zijn eigen (on)zekerheid, maar dat dit uiteraard persoonlijk is.

[In feite raakt dat aan waar postmodernisme over gaat. Postmodernisme (zie ook postmodernisme op wikipedia) is een cultuurbeweging die opkwam na de Tweede Wereldoorlog en dominant werd in de kunstwereld vanaf de jaren `60. In het postmodernisme staat het fundamentele gebrek aan absolute waarheid en absolute kwaliteit centraal.

Dat betekent, heel concreet, dat iedereen in zijn eigen waarheid/wereld/waarde leeft. En dat de buitenwereld bestaat uit een lappendeken van waarheden en werelden, die niet absoluut te waarderen zijn. Er bestaat geen Grote Kunst die tijdloos is, zegt postmodernisme bijvoorbeeld. Als we iets Grote Kunst vinden, dan is dat een groepsproces, dat heel tijd- en plaatsgebonden is.

Verder staat het eenieder vrij om wat dan ook Grote Kunst te vinden, en er is eigenlijk ook geen manier om daar logischerwijs iets tegen in te brengen.

Is postmodernisme dus een vrijbrief voor zogenaamde kunstenaars om maar wat aan te klooien? Daar komen we misschien nog op terug.]

-Het kan zijn dat gebrek aan waardering van de buitenwereld, of innerlijke onzekerheid over de waarde van je werk (al is het maar voor jezelf) leidt tot blokkade. Art block. Hier gaat de verdere discussie over (zie deel 2 van het verslag).

Sattva, Rajas en Tamas (verslag 16 maart, deel 1)

Op 16 maart besproken:

- opdracht van 9 maart (binnenwereld <--> buitenwereld). Een aantal studenten heeft er meer dan even over nagedacht (zie ook vorige post). Roger: wil in april animatie afhebben waarbij hij bewust kiest voor wat mensen willen zien, hetgeen niet hetzelfde is als wat hij voor zichzelf zou willen maken. Malu: geeft aan vast te zitten met haar fotografie, wellicht speelt dat anderen sterke verwachtingen van haar en haar werk hebben.

Naar aanleiding hiervan komen we uit bij het verschijnsel `blokkade', ook wel art block genoemd (writer's block, music block, ...). Iedere serieuze kunstenaar (schrijver, musicus, ...) heeft wel eens met stagnatie, blokkades en dergelijke te kampen.

Zo'n blokkade zit vooral in de binnenwereld, hoewel de oorzaak ook uit de buitenwereld kan komen. Maar wat kun je er aan doen, zijn er misschien handvatten of instrumenten om een eventuele blokkade makelijker te overwinnen? Dit is een aardige opmaat voor een stukje Indiase filosofie (wel praktisch bedoeld, en vanuit een persoonlijke visie van Frank verteld):

- Oosterse filosofie richt zich meer op de binnenwereld, westerse filosofie meer op de buitenwereld. In de Indiase filosofie wordt gesproken over 3 basisenergieën die samen elk natuurlijk proces bepalen. Die energieën zijn:

Sattva: te vergelijken met de energie van de boom in de winter. De boom beschermt zich tegen de kou van de buitenwereld door zich naar binnen te richten. Daar werkt de boom hard maar onzichtbaar aan alles wat nodig is om in de lente uit te kunnen barsten. Basisbeschrijving: energie van het denken, weten, wijsheid, diepgang. Introvert.

Rajas: te vergelijken met de boom in de lente en zomer. Intense naar buiten gerichte energie die zich uit in bloeien en nieuwe blaadjes. Het lokken van insecten door geur en uiterlijke schoonheid. Later het lokken van andere dieren door vruchten. Basisbeschrijving: energie van het naar buiten stralen, bloeien, resultaten aan anderen enthousiast verkondigen. Extravert.

Tamas: te vergelijken met de energie in de herfst. De boom is uitgeput van het bloeien en vruchtdragen, nu moeten de restanten worden opgeruimd. De boom laat de laatste vruchten vallen, daarna zijn de blaadjes aan de beurt. Basisbeschrijving: energie van het fysieke `domme' werk zoals opruimen, schoonmaken, houthakken,... Doen. Doeners. Harde fysieke werkers.