Showing posts with label Rembrandt. Show all posts
Showing posts with label Rembrandt. Show all posts

Saturday, January 9, 2010

Verslag 15 december

Op 15 december drie boeiende presentaties, van Jos, Micha en Tamara, waarvan hieronder heel in het kort een verslag.

Jos komt gaandeweg tot de conclusie dat hij vooral geïnspireerd is door de wereld van strips en striptekenen. Van hem hoeft het allemaal niet zo diepzinnig en wordt het belang van `Kunst' met een hoofdletter teveel opgeblazen. Dat gaat ten koste van de waardering voor veel striptekenaars, die volgens Jos ontzettend knappe en mooie beelden en verhalen maken die niet onderdoen voor wat in musea te zien is.

Bijvoorbeeld Alvin Lee:

alvin lee, night warriors
Alvin Lee, Night Warriors

In bovenstaande tekening zijn veel van de karakters die Alvin Lee bedacht samen te zien. Naar aanleiding hiervan bekijken we een flink aantal plaatjes van strips, maar ook schilderijen/tekeningen van bekende kunstenaars die duidelijk gebruik maken van stripachtige technieken. Volgens Frank is het onderscheid tussen striptekenen en kunst veel minder scherp dan wel eens wordt gedacht, en zijn kunstenaars al sinds de oertijd ook striptekenaars (grottekeningen bijvoorbeeld). Aan de andere kant zijn veel striptekenaars zelf ook medegevormd en vaak ook geïnspireerd door de traditie van de beeldende kunst. Jos' voorbeeld Night Warriors hierboven vertoont duidelijk grote overeenkomst met de Nachtwacht van Rembrandt:

rembrandt, de nachtwacht
Rembrandt van Rijn, de Nachtwacht.

Een andere inspirerende stripkunstenaar is Frank Miller, de schrijver van graphic novels over `Sin City' (recentelijk ook zeer succesvol verfilmd).

frank miller, afbeelding uit sin city
Frank Miller, afbeelding uit Sin City.

Jos geeft aan dat abstracte kunst hem niet zo aanspreekt, en opnieuw bekijken we bovenstaande afbeelding, die Frank vooral sterk vindt vanwege de enorme abstractie van de compositie. Het feit dat er -behalve de abstractie- toch ook een herkenbaar realistisch beeldelement is, maakt voor een aantal studenten een belangrijk verschil. Eigenlijk hetzelfde verhaal als bij de bespreking door Marcella van het werk van Turner.

&&&&&

Het gesprek komt op de vraag bij welk soort `cultuur' we ons thuis voelen. De wereld van de echte stripfans is bijvoorbeeld zo'n cultuur. Prettig om in te vertoeven als je zelf ook stripfan bent, omdat mensen je makkelijker begrijpen. Er zijn diverse stripfestivals die wat dat betreft erg inspirerend kunnen zijn.

Micha sluit hier in zijn presentatie op aan. Hij is in het algemeen niet erg geïnspireerd door bekende kunstenaars, en vindt de meeste musea maar saai. Daarentegen vindt hij allerlei activiteiten en dingen van `gewone', onbekende mensen om hem heen (waaronder werk van medestudenten) vaak wel erg inspirerend. Daarnaast is hij ook gegrepen door World of Warcraft (een multiplayer online role playing game, ontworpen door Rob Pardo, Jeff Kaplan en Tom Chilton), zowel door de fraaie en knappe vormgeving als door het interactieve aspect ervan. Je kunt een hele wereld zelf scheppen, dat is veel interessanter dan naar iets zitten te kijken dat door iemand anders al helemaal is vastgelegd (zoals volgens Micha een schilderij). Jos merkt nog op dat hij vindt dat Micha zichzelf daarin niet moet tegenhouden, omdat hij zoveel in huis heeft: `ga er gewoon voor'. Malou waarschuwt wel voor de verslavende werking van het online gamen. Het boeiende aan World of Warcraft, namelijk dat je zelf een hele wereld kunt creëren, is hierbij voor sommigen ook een valkuil, omdat ze oog verliezen voor de echte wereld.

Frank merkt op dat dit voor sommige workaholic kunstenaars misschien ook wel geldt.

world of warcraft
afbeelding uit World of Warcraft

&&&&&&

Tamara is zeer geraakt door Frida Kahlo, en heeft een powerpoint presentatie gemaakt met een samenvatting van haar leven en een aantal werken. Zij vindt het bijzonder knap dat Kahlo ondanks haar moeilijke leven, en het zware verkeersongeluk dat ze kreeg, op een heel persoonlijke en beeldrijke manier kon schilderen. Veel schilderijen gaan over haar persoonlijke beleving, ze is volgens Frank een schilder die sterk werkt vanuit haar `binnenwereld'.

frida kahlo, broken column
Frida Kahlo, gebroken kolom (verwijzend naar haar wervelkolom die bij het genoemde verkeersongeluk onherstelbaar zwaar beschadigd raakte).

Als moeilijk toegankelijk werk presenteert Tamara een tweetal tekeningen van Herman Brood, waarin ze voor zichzelf na uitgebreide bestudering toch allerlei lagen heeft ontdekt (dat was onderdeel van de originele opdracht).

herman brood, tekening 1 (uitsnede, titel mij onbekend)
herman brood, tekening 2 (titel mij onbekend)
Herman Brood, titel en werk mij onbekend.

We bekijken allerlei werk van Frida Kahlo, en zien in het werk van Herman Brood weer de striptechniek heel duidelijk naar voren komen.

Verder besproken:

-Hoe kun je je positie bepalen in de buitenwereld?
-Hoe goed is de overeenkomst tussen je zelfperceptie en de perceptie die anderen van je hebben?
-`Normaal' en `niet normaal' - Marijke raadt iedereen aan om de huidige expositie `Niet Normaal' te bezoeken in de Beurs van Berlage, Amsterdam.

Thursday, November 19, 2009

Verslag 3 november

Wegens ziekte komt het verslag wat laat, en is het kort, waarvoor excuus. [de nauwkeurigheid van wie precies wat zei is zoals gezegd dus ook weer gebrekkig ;-)...]

Roger zou presenteren, maar er waren technische problemen met de laptop. Voor Frank aanleiding om `Techniek' en `Wat is nodig?' aan te halen, de twee nog onbesproken elementen van het schema van de vorige les (13 oktober):

schema 4 beeld en wereld
schema 4 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Samenvatting: Aan het voorbeeld met de laptop zien we dat in het algemeen `techniek' nodig is om je verhaal te kunnen vertellen. De buitenwereld is vaak onder de indruk van `knappe techniek'. De vraag is nu of techniek op zich een doel is, of dat techniek in dienst staat van het verhaal dat je wil vertellen. Dat is een betekenis van de vraag: `Wat is nodig?' [Deze vraag heeft nog een bredere betekenis, maar dat is voor later.]

Frank vraagt of er mensen zijn die herkennen dat je iets wilt vertellen, maar dat (voor je gevoel) je de technische vaardigheid mist om dat goed te doen. Er zijn verschillende reacties. Karin merkt op dat ze dit wel herkent, maar dat ze ook achteraf soms verbaasd is over wat ze wel voor elkaar heeft gekregen, `hoe heb ik dat zo knap gedaan?' Pim en Jonathan herkennen het, Jonathan voegt er aan toe dat het experiment en de zoektocht naar de techniek ook de moeite waard kan zijn. Tamara zou graag klassiek willen schilderen, bijvoorbeeld zoals Rembrandt.

Wat is dan nodig? Wil je schilderen zoals Rembrandt, dan zul je je moeten verdiepen in zijn techniek, en dat is nog niet zo eenvoudig. Als je technische vaardigheden ontbeert die je graag wil verwerven, dan is het devies waarschijnlijk: hard werken om ze te leren.

rembrandt, de staalmeesters
Rembrandt, de staalmeesters (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Hier twee links naar sites die iets van Rembrandts techniek bespreken. ARC ARTicles en Northern Light Studio.

Een citaat van Arc Articles:
We cannot expect to be able to rival the great genius of Rembrandt merely by following some of his procedures and using the same tools and materials he used. These are only a small part of his brilliance as an artist. At the core was his intelligence and artistic sense, his ability to constantly strive to improve upon what he had already done without losing sight of the original concept for the painting, to devise techniques, on the spot, which would create the effect he was after. We might hope to achieve the best results by adopting this same attitude towards our own work, rather than by attempting to reduce the methods of a great genius whose works we admire to a simple formula and then following it, unthinking. This is not meant to disparage technique, but to show it in its proper context. The more we know of technique, the more effects we have at our disposal, to serve our creativity and inspiration in the execution of our finest conceptions. If there is anything remotely approaching a formula for creating Great Art, it might be stated as the combination of knowledge and intuition in a single endeavor, plus a lot of work.

#######

Naar aanleiding van Roger's gedeeltelijke presentatie valt het begrip Thematiek. Voor Roger is `beweging' duidelijk een belangrijk thema. We gaan het hier nog meer over hebben.

######

Vervolgens komt nog modeltekenen ter sprake. Frank merkt op dat hij soms denkt: om dit overtuigend weer te geven moet ik eerst weer eens een tijdje gaan modeltekenen. Jonathan merkt op dat ook het niet anatomisch-correct tekenen/schilderen zijn eigen beeldtaal geeft. Extreem lange armen bijvoorbeeld, of een uitgerekt hoofd. Marijke vult aan dat ze juist door veel model te tekenen is gaan experimenteren met verhoudingen, en daar ook meer vat op heeft gekregen.

illustratie anatomische vertekening, blogauteur

(Illustratie van de blogauteur ;-) ).

#######

Frank sluit af met de opmerking dat voor zijn gevoel je je niet moet laten ontmoedigen door eventuele technische tekortkomingen. Het verwerven van techniek is een lang proces, maar in dat proces komt op een gegeven moment je `verhaal' echt wel bovendrijven. John Lennon zei ooit in een interview iets als: `I'm not a technically very good guitar player, but somehow I've learned to make my guitar speak'.

Friday, October 9, 2009

verslag 6 oktober deel 2

(vervolg van vorige post) Frank stelde de vraag:

Jullie zijn een bedrijf op het gebied van milieuvriendelijke goederen en biologisch voedsel. Jullie geven mij een opdracht om een representatief kunstwerk te maken voor jullie ontvangsthal. Na 6 maanden kom ik terug met als opdrachtresultaat een witgeschilderd blokje hout. Wat is jullie reactie?

Antwoorden:
*`danig teleurgesteld'
*`hopen dat we niet vooruitbetaald hebben'
*`we weten niet wat de achtergrond is van het werk, misschien moeten we eerst het bijbehorende verhaal en de motieven kennen waarom je tot dit werk gekomen bent'.

Frank: OK. Ik ben speciaal voor deze opdracht op zoek gegaan naar het meest pure en onaangetaste wat nog op deze wereld te vinden is. Ook wilde ik weten hoe natuurvolken respectvol omgaan met de natuurlijke bronnen die tot hun beschikking staan. Daarom heb ik onderzoek gedaan naar vervuiling, en ik ben ook met verschillende natuurvolken in Zuid-Amerika, Afrika, en Azië in contact getreden. Uitindelijk bleek dat in het binnenland van Borneo waarschijnlijk het meest pure onaangetaste woud staat. Daar heb ik met hulp van de Kirago-jagers uit een omgevallen woudreus dit blokje hout gesneden. De meest pure pigmenten voor de witte verf komen uit Costa Rica, waar ik van de Inizki indianen op natuurlijke wijze de verf leerde bereiden. Met de verf en het blokje ben ik afgereisd naar een plek bij de Noordpool, waar de minste luchtvervuiling en de minst beschadigde ozonlaag te vinden is. Daar heb ik het blokje beschilderd, als symbool voor het meest pure natuurgebruik dat jullie bedrijf voorstaat. Alles is zorgvuldig gedocumenteerd en er zijn ook 3 video's bij.

Als jullie dat weten, kijken jullie dan anders tegen dit blokje hout aan?

Antwoorden:
*`ja heel anders'
*`zoiets hoort in een museum thuis en niet in een hal'

&&&&&&&&&&

Nog een inspiratiebron van Damien Hirst: het werk van Francis Bacon. Bacon was op zijn beurt weer geïnspireerd door Vélazquez, Rubens, van Gogh, ... Maar in zijn versie van oudere schilderijen is het verhaal wel volledig anders. Bacon was geïnspireerd door pijn, geweld, dood, verdriet, sex, en zijn werk is doortrokken van deze thema's. Hij schilderde gedurende een aantal jaren veelal gezichten die vertrokken zijn in een schreeuw. (Daarnaast zie je in zijn werk het twijfelen aan de logica van de driedimensionale ruimte. Het vervormen en in twijfel trekken van deze ruimte is een typisch postmodern fenomeen: de wetenschappelijke benadering is maar een van de vele mogelijke benaderingen.)

francis bacon, paus innocentius x
Francis Bacon, studie naar Vélazquez' Paus Innocentius X

diego vélazquez, paus innocentius x
Diego Vélazquez, Paus Innocentius X

Bij Bacon wordt de pauselijke troon eerder een elektrische stoel. Hij put uit allerlei inspiratiebronnen, maar verandert de verhalen grondig en dwingt ze naar zijn hand.

francis bacon, figure with meat
Francis Bacon, figure with meat (bacon=spek, en het gebruik van deze varkenshammen zou best een ironische zelfverwijzing kunnen zijn)

Een (in de 2e Wereldoorlog vernietigd) zelfportret van Vincent van Gogh was ook aanleiding voor Bacon om een `commentaar'serie te schilderen.

vincent van gogh, schilder op de weg naar tarascon
Vincent van Gogh, schilder op de weg naar Tarascon

francis bacon, study for a portrait of Van Gogh V
Francis Bacon, study for a portrait of Van Gogh V

francis bacon, study for a portrait of Van Gogh
Francis Bacon, study for a portrait of Van Gogh (nummer mij onbekend).

&&&&&&&&&&
Van Gogh was zelf weer zeer geïnspireerd door Rembrandt, en zat uren in het Rijksmuseum te kijken naar diens `het Joodse bruidje':

rembrandt, joodse bruidje
Rembrandt van Rijn, het Joodse bruidje

Van Gogh ging het daarbij uiteindelijk niet om de extreme technische vaardigheid van Rembrandt, maar om de menselijke uitdrukking van verbondenheid. In zijn eigen schilderijen van mensen zie je geen streven naar een Rembrandt-achtige technische perfectie, maar juist een streven naar een maximum aan menselijke expressie.

(Rembrandt was zelf weer geïnspireerd door oudere Italiaanse meesters, maar ook sterk door de bijbel. Het Joodse bruidje wordt tegenwoordig vermoed een schildering van Isaac en Rebecca te zijn.)

########

Tenslotte komen we nog terug op Joseph Beuys:

joseph beuys, fettstuhl
Joseph Beuys, Fettstuhl

Zijn veelvuldig gebruik van de materialen vilt en vet, voerde hij zelf terug op zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog: hij werd neergeschoten als piloot, en gevonden en verzorgd door de Tartaren.

Echter, aan dit verhaal wordt tegenwoordig sterk getwijfeld. Volgens ooggetuigen werd Beuys door het Duitse leger gevonden, en kwam hij helemaal niet in contact met de Tartaren.

Frank: Maakt dit voor je gevoel uit? Gebruikt Beuys dit verhaal wellicht om zijn hang naar sjamanisme in zijn werk te kunnen onderbouwen?

Thursday, April 30, 2009

verslag 20 april

20 April was de laatste keer, omdat 1 les onvoorzien uitviel.

Daarom een wat andere opzet van de les, geen rondetafel-gesprek maar een eindpresentatie met 3 schema's waarin de verschillende thema's die aan bod zijn geweest aan elkaar werden geknoopt.

Hieronder die drie schema's (niet helemaal volledig, ter plekke nog aangevuld), met enig commentaar per schema:

schema 1 beeld en wereld
schema 1 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Schema 1 geeft de kern van de lessen weer. Een beeldend kunstenaar put onder andere uit haar/zijn binnenwereld, maar die wordt gevoed door de buitenwereld. Dit is een rijke en gecompliceerde wisselwerking, waar we in de lessen maar een tipje van hebben opgelicht. Het werk van een kunstenaar, het `beeld', is te zien als communicatie tussen die twee werelden.

Bij communicatie gaat het over zowel taal als verhaal.

Wittgenstein zegt in zijn Tractatus Logico-Philosophicus:
Wir machen uns Bilder der Welt

Dit lijkt inderdaad een menselijke kernactiviteit. Wanneer we `beeld' en `verhaal' ruim opvatten, dan zien we dit terug in alle kunsten en zelfs daarbuiten. Goed om te bedenken is dat er voor een verhaal ook een toehoorder (publiek) nodig is. Een vraag die opkomt is:
Hoort de toehoorder hetzelfde verhaal als hetgeen de verteller wil vertellen?


Een aantal belangrijke aspecten van `Verhaal' zijn samengevat in het volgende schema:

schema 2 beeld en wereld
schema 2 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Tot slot komen we bij het laatste schema, met de aspecten

Perfectie / Experiment / Mislukking
Succes / Beoordeling / Kritiek

waar we het uitvoerig over hebben gehad. Belangrijk is dat elke zogenaamde mislukking een kans biedt, en dat kritiek in feite belangrijke feedback geeft over hoe je verhaal gehoord wordt, en daarmee ook een kans geeft je verhaal toegankelijker te maken, mocht je dat willen. Beoordeling is in alle fasen te zien als een instrument. Of je dat instrument wilt inzetten, kun je laten afhangen van het moment. Sommige momenten in het proces zijn daarvoor geschikt, andere wellicht niet (zie ook `experiment').

schema 3 beeld en wereld
schema 3 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Ook stippen we het belangrijke begrip `Postmodernisme' nog maar eens aan. Postmodernisme is te zien als denkwijze over communicatie. Hoe ga je om met verhalen in de wereld, wanneer ieders verhaal subjectief is, en we toch behoefte hebben aan een maatschappelijke objectieve kwaliteit?

############

Tenslotte (als mijn geheugen me niet volledig in de steek laat) bespreken we nog onderstaande tekening van Rembrandt:

rembrandt, aanbidding van de 3 koningen
Rembrandt, aanbidding van de drie koningen (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

waarover Harmjan onder andere zegt: the medium is the message