Showing posts with label oosterse filosofie. Show all posts
Showing posts with label oosterse filosofie. Show all posts

Wednesday, November 10, 2010

Kort verslag van de lessen sept-okt 2010

In de eerste lessen hebben we uitgebreid kennisgemaakt met de eerste 2 kernschema's hieronder:

schema 1 beeld en wereld
schema 1 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

Schema 1 geeft de kern van de lessen weer. Een beeldend kunstenaar put onder andere uit haar/zijn binnenwereld, maar die wordt gevoed door de buitenwereld. Dit is een rijke en gecompliceerde wisselwerking, waar we in de lessen maar een tipje van hebben opgelicht. Het werk van een kunstenaar, het `beeld', is te zien als communicatie tussen die twee werelden.

Bij communicatie gaat het over zowel taal als verhaal.

Wittgenstein zegt in zijn Tractatus Logico-Philosophicus:
Wir machen uns Bilder der Welt

Dit lijkt inderdaad een menselijke kernactiviteit. Wanneer we `beeld' en `verhaal' ruim opvatten, dan zien we dit terug in alle kunsten en zelfs daarbuiten. Goed om te bedenken is dat er voor een verhaal ook een toehoorder (publiek) nodig is. Een vraag die opkomt is:
Hoort de toehoorder hetzelfde verhaal als hetgeen de verteller wil vertellen?

Een aantal belangrijke aspecten van `Verhaal' zijn samengevat in het volgende schema:

schema 2 beeld en wereld
schema 2 (klik met rechtermuisknop op `view image' voor een vergroting)

##############

We bekeken en bespraken werk van onder meer Rembrandt, Francis Bacon, Chaim Soutine, Donald Judd, Damien Hirst, Pieter Brueghel de oude, Diego Velazquez, Vincent van Gogh, Salvador Dalí, Constant Nieuwenhuys.

##############

We onderzochten in een aparte opdracht, ieder voor zich, wat voor ons de noodzaak (dan wel sterke inspiratie) is van ons beeldend vormgeverschap. Dit bleek voor iedereen verschillend, maar wat opviel was dat bij iedereen een bepaalde onontkoombaarheid van het beeldend vormgeven speelt.

Ook het idee van `the need of the situation' hebben we besproken en onderzocht. Hierin komt het contrast tussen de westerse benadering `ik wil' en de meer oosterse benadering `wat vraagt de situatie van me?' naar voren. Frank brengt naar voren dat volgens hem kunstenaars er baat bij hebben om beide zijnswijzen (oosters en westers) te (kunnen) mengen.

##############

We hebben een begin gemaakt met opdracht 1.

(hier laat ik dit verslag bij, hoe onvolledig ook)

Sunday, February 7, 2010

Verslag 26 januari

Kort verslag: Larissa gaf een korte presentatie aan de hand van een (foto)boek dat ze vorig jaar voor een opdracht had gemaakt. Inspirerend vindt ze een classicistisch / romantisch schilderij (ons allen onbekend!). Als moeilijk toegankelijk noemt Larissa abstract-geometrische kunst. Een werk van Jackson Pollock vindt ze daarentegen wel de moeite waard.

#######

Na Larissa's presentatie ging de les over de kernverschillen tussen westerse en oosterse filosofie (kernverschillen volgens Frank natuurlijk).

Kort gezegd richt de westerse filosofie zich volgens Frank meer op de Buitenwereld, de oosterse daarentegen meer op de Binnenwereld. Geluk en voldoening is volgens de westerse filosofie te vinden in (de beheersing van) de Buitenwereld. Volgens de oosterse filosofie gaat het meer om (de beheersing van) de Binnenwereld.

We bespreken voorbeelden van deze zienswijzen. Succes en beroemdheid, uiterlijke schoonheid zijn typisch idealen die in onze westerse samenleving worden nagestreefd. Maar wanneer je die idealen bereikt, word je dan ook gelukkig? Frank noemt het voorbeeld van Michael Jackson, Myranne noemt Britney Spears, en zo ontspint een discussie over de waarde van succes.

Aan de andere kant, als je de oosterse zienswijze overdrijft, dan word je waarschijnlijk een volledig in jezelf gekeerde kluizenaar, die zich niets meer aantrekt van de feedback van anderen en die zijn materiële welzijn verwaarloost.

Malou merkt op dat een verstandige mix van beide filosofieën haar het meest aanspreekt.

&&&&&&

De vraag is nu waarom dit onderwerp relevant is voor kunstenaars en vormgevers. Volgens Frank kan een sterk westerse benadering ervoor zorgen dat je je als vormgever richt op de uiterlijke beheersing van je vak, het `kunnen', en het indruk maken op de buitenwereld. Maar komt dit ook overeen met het innerlijk verlangen, met het innerlijke verhaal dat je als kunstenaar/vormgever wilt vertellen?

Zowiezo laat je met alles wat je maakt ook iets van jezelf zien. Vanuit de oosterse filosofie zou je je als kunstenaar ook kunnen richten op het ontwikkelen van een innerlijke gevoeligheid, het afstemmen op het echte verhaal dat je wilt vertellen. Zonder je daarbij bij voorbaat te laten leiden door wat de buitenwereld daarvan vindt.

De vraag `hoe word ik een goede/pure vormgever?' wordt door de westerse zienswijze waarschijnlijk beantwoord met: ga heel hard oefenen, zorg dat je alle technieken en vormentalen en ... beheerst, en probeer dan om dit zo goed en puur mogelijk toe te passen. Vanuit de oosterse zienswijze zal het antwoord eerder zijn: maak eerst jezelf zo puur en goed mogelijk, en ga dan vormgeven.

&&&&&&

Volgens Frank is de vraag ` Wat is nodig?' een mooie manier om een vruchtbare combinatie van westerse en oosterse benadering te vinden. Wanneer je in een bepaalde situatie goed kunt voelen wat de situatie nu eigenlijk ` nodig' heeft, dan kun je in die situatie een meerwaarde scheppen. Dat geldt algemeen, maar ook als vormgever.

Om een voorbeeld te geven: stel je voor dat je ergens wordt gevraagd voor een expositie. Je kan op dat aanbod ingaan met de gedachte: ik zal wel eens laten zien wat ik allemaal kan, en wat voor moois ik allemaal heb gemaakt (zeg maar ` westers', gericht op beheersing en erkenning - Buitenwereld). Je kan ook denken: ik wil graag mijn verhaal vertellen, het interesseert me niet zo of iemand het ook oppikt (zeg maar ` oosters', gericht op de Binnenwereld).

Maar je kan ook de ruimte gaan bekijken, je afvragen wat voor publiek er komt, welke tijd en situatie er zal zijn, en je afvragen: wat is hier nodig? Wat is nodig vanuit de ruimte, wat is nodig vanuit het publiek, maar ook: wat is nodig vanuit mezelf, mijn eigen verhaal? Want als ik van binnen niet tevreden ben, is het dan wel geslaagd?

We zien veel moderne kunstenaars die hun exposities afstemmen op de specifieke locatie en het tijdstip en publiek. In hoeverre ze ook afstemmen op hun eigen innerlijke verhaal is niet altijd eenvoudig te achterhalen, maar het speelt vaak wel een belangrijke rol.

Sunday, January 3, 2010

Verslag 8 december

Beknopt verslag: op 8 december was de presentatie van Marcella. Marcella presenteerde als inspirerend kunstwerk `Band' van Maurits Escher.

maurits escher, band (bond of union)
Maurits Cornelis Escher, Band (1956)

Inspirerend volgens Marcella omdat de afbeelding gaat over de huwelijksband tussen Maurits Escher en zijn vrouw Jetta. Deze band wordt duidelijk als zeer diepgaand en bijzonder uitgebeeld, de geportretteerden zijn eigenlijk letterlijk niets anders dan deze band, die volledig rondloopt maar ook nog in zichzelf is verstrengeld. Daarnaast voegt Escher nog iets zeer eigens en aparts toe: de ruimte is surrealistisch, alles lijkt metafysisch.

Als moeilijk toegankelijk werk presenteerde ze een abstract werk van Mark Rothko:

mark rothko
Mark Rothko, titel mij onbekend.

Naar aanleiding hiervan bekijken we enkele werken van Rothko, en leeft de discussie over de toegankelijkheid van abstracte kunst weer klassikaal op. Malou vindt abstracte kunst bijvoorbeeld juist meer toegankelijk, omdat je bevrijd bent van het er iets in moeten zien. Anderen vinden het juist `niks' of ontoegankelijk, omdat er geen verbinding is met de direct zichtbare werkelijkheid. Marijke zal na de vakantie ook een film over Rothko tonen in een van haar lessen, en dieper op hem en zijn werk ingaan.

Daarnaast gaf Marcella nog aan geïnspireerd te zijn door Joseph Mallord William Turner:

joseph mallord william turner, zondvloed (deluge)
Joseph Mallord William Turner, zondvloed (deluge).

We bekijken nog wat meer werk van Turner, en vergelijken het met werk van Rothko. Interessant omdat Turner ook verregaand abstraherend werkte, en net als Rembrandt de verf liet spreken ook los van de voorstelling.

Verder besproken thema's: chaos en ordening. We vinden chaos vaak vervelend en bedreigend, en proberen vaak om dingen te ordenen. Maar dat kan ook een keerzijde hebben: alles op een rijtje hebben betekent volgens Frank vaak de dood in de pot voor de creativiteit.

Tamara vindt dat dit niet per se waar is, voor haar ontstaat creativiteit ook vanuit een nette, opgeruimde leegte. Ze wordt juist gehinderd door een chaotische omgeving. Dit is een mooi opstapje naar wat oosterse filosofie (komt terug na de vakantie).