verslag 6 oktober deel 2

(vervolg van vorige post) Frank stelde de vraag:

Jullie zijn een bedrijf op het gebied van milieuvriendelijke goederen en biologisch voedsel. Jullie geven mij een opdracht om een representatief kunstwerk te maken voor jullie ontvangsthal. Na 6 maanden kom ik terug met als opdrachtresultaat een witgeschilderd blokje hout. Wat is jullie reactie?

Antwoorden:
*`danig teleurgesteld'
*`hopen dat we niet vooruitbetaald hebben'
*`we weten niet wat de achtergrond is van het werk, misschien moeten we eerst het bijbehorende verhaal en de motieven kennen waarom je tot dit werk gekomen bent'.

Frank: OK. Ik ben speciaal voor deze opdracht op zoek gegaan naar het meest pure en onaangetaste wat nog op deze wereld te vinden is. Ook wilde ik weten hoe natuurvolken respectvol omgaan met de natuurlijke bronnen die tot hun beschikking staan. Daarom heb ik onderzoek gedaan naar vervuiling, en ik ben ook met verschillende natuurvolken in Zuid-Amerika, Afrika, en Azië in contact getreden. Uitindelijk bleek dat in het binnenland van Borneo waarschijnlijk het meest pure onaangetaste woud staat. Daar heb ik met hulp van de Kirago-jagers uit een omgevallen woudreus dit blokje hout gesneden. De meest pure pigmenten voor de witte verf komen uit Costa Rica, waar ik van de Inizki indianen op natuurlijke wijze de verf leerde bereiden. Met de verf en het blokje ben ik afgereisd naar een plek bij de Noordpool, waar de minste luchtvervuiling en de minst beschadigde ozonlaag te vinden is. Daar heb ik het blokje beschilderd, als symbool voor het meest pure natuurgebruik dat jullie bedrijf voorstaat. Alles is zorgvuldig gedocumenteerd en er zijn ook 3 video's bij.

Als jullie dat weten, kijken jullie dan anders tegen dit blokje hout aan?

Antwoorden:
*`ja heel anders'
*`zoiets hoort in een museum thuis en niet in een hal'

&&&&&&&&&&

Nog een inspiratiebron van Damien Hirst: het werk van Francis Bacon. Bacon was op zijn beurt weer geïnspireerd door Vélazquez, Rubens, van Gogh, ... Maar in zijn versie van oudere schilderijen is het verhaal wel volledig anders. Bacon was geïnspireerd door pijn, geweld, dood, verdriet, sex, en zijn werk is doortrokken van deze thema's. Hij schilderde gedurende een aantal jaren veelal gezichten die vertrokken zijn in een schreeuw. (Daarnaast zie je in zijn werk het twijfelen aan de logica van de driedimensionale ruimte. Het vervormen en in twijfel trekken van deze ruimte is een typisch postmodern fenomeen: de wetenschappelijke benadering is maar een van de vele mogelijke benaderingen.)


Francis Bacon, studie naar Vélazquez' Paus Innocentius X


Diego Vélazquez, Paus Innocentius X

Bij Bacon wordt de pauselijke troon eerder een elektrische stoel. Hij put uit allerlei inspiratiebronnen, maar verandert de verhalen grondig en dwingt ze naar zijn hand.


Francis Bacon, figure with meat (bacon=spek, en het gebruik van deze varkenshammen zou best een ironische zelfverwijzing kunnen zijn)

Een (in de 2e Wereldoorlog vernietigd) zelfportret van Vincent van Gogh was ook aanleiding voor Bacon om een `commentaar'serie te schilderen.


Vincent van Gogh, schilder op de weg naar Tarascon


Francis Bacon, study for a portrait of Van Gogh V


Francis Bacon, study for a portrait of Van Gogh (nummer mij onbekend).

&&&&&&&&&&
Van Gogh was zelf weer zeer geïnspireerd door Rembrandt, en zat uren in het Rijksmuseum te kijken naar diens `het Joodse bruidje':


Rembrandt van Rijn, het Joodse bruidje

Van Gogh ging het daarbij uiteindelijk niet om de extreme technische vaardigheid van Rembrandt, maar om de menselijke uitdrukking van verbondenheid. In zijn eigen schilderijen van mensen zie je geen streven naar een Rembrandt-achtige technische perfectie, maar juist een streven naar een maximum aan menselijke expressie.

(Rembrandt was zelf weer geïnspireerd door oudere Italiaanse meesters, maar ook sterk door de bijbel. Het Joodse bruidje wordt tegenwoordig vermoed een schildering van Isaac en Rebecca te zijn.)

########

Tenslotte komen we nog terug op Joseph Beuys:


Joseph Beuys, Fettstuhl

Zijn veelvuldig gebruik van de materialen vilt en vet, voerde hij zelf terug op zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog: hij werd neergeschoten als piloot, en gevonden en verzorgd door de Tartaren.

Echter, aan dit verhaal wordt tegenwoordig sterk getwijfeld. Volgens ooggetuigen werd Beuys door het Duitse leger gevonden, en kwam hij helemaal niet in contact met de Tartaren.

Frank: Maakt dit voor je gevoel uit? Gebruikt Beuys dit verhaal wellicht om zijn hang naar sjamanisme in zijn werk te kunnen onderbouwen?

kort verslag 6 oktober deel 1 (verhaal en inspiratiebronnen)

Op 6 oktober was afgesproken iets aan `inspiratiebronnen' te doen. Paul en Marijke zouden hier vooraf aandacht aan besteden, helaas ging dit door ziekte van Marijke niet door.

Vandaar toch maar weer een losse bespreking van kunstenaars en kunstwerken (die wel geselecteerd waren met `inspiratiebronnen' als uitgangspunt). De bedoeling van de plaatjes is om te laten zien dat veel kunstenaars geïnspireerd zijn door voorgangers.

Soms leidt dit tot het maken van een nieuwe versie van een ouder kunstwerk. De voorbeelden laten zien dat deze nieuwe versies toch weer een heel ander verhaal vertellen.

We beginnen met een modern kunstenaar: Damien Hirst, en kijken of we zijn inspiratiebronnen kunnen vinden. Vervolgens kijken we wat de inspiratiebronnen van die inspiratiebronnen zijn, enzovoort.


*******
Damien Hirst: geïnspireerd door het thema `dood', `vergankelijkheid'. Hirst werkte als student een tijd lang in een mortuarium.


Damien Hirst, For the Love of God


Damien Hirst, The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living

(en een persiflage ervan op recreate a famous work of art:

)

Een belangrijke inspiratiebron voor Hirst was ook het conceptuele kunstwerk An Oak Tree:


Michael Craig-Martin, An Oak Tree

Het bestaat uit een glas water op een glazen plankje, met daaronder een tekst die uitgebreid beschrijft waarom dit kunstwerk eigenlijk een eikenboom is. Hirst zegt dat hij zeer geraakt was door dit kunstwerk, en het nog steeds niet uit zijn hoofd kan krijgen.

Naar aanleiding hiervan vraagt Jos zich telkenmale af: `hoe komen ze ermee weg?'.

We bespreken de belangrijke invloed van conceptuele kunst in de hedendaagse kunst- en vormgevingswereld.

Bij conceptuele kunst staat `het concept' voorop, en is de technische uitvoering van het concept in feite van ondergeschikt belang. Dat zie je ook aan de haaientank van Hirst, die al snel ging lekken en waar allerlei technische problemen mee zijn. Hirst laat ook `zijn' schilderijen door anderen schilderen `omdat ik daar toch niet mijn tijd aan kan verspillen'. Hirst en een aantal andere succesvolle conceptuele kunstenaars hebben een klein legertje in dienst om hun kunstwerken daadwerkelijk te vervaardigen.

########

Frank geeft een voorbeeld. Jullie zijn een bedrijf op het gebied van milieuvriendelijke goederen en biologisch voedsel. Jullie geven mij een opdracht om een representatief kunstwerk te maken voor jullie ontvangsthal. Na 6 maanden kom ik terug met als opdrachtresultaat een witgeschilderd blokje hout. Wat is jullie reactie?

(wordt vervolgd)

kort verslag 29 september

Op 29 september bespraken we weer een aantal afbeeldingen, waaronder:


Over populaire cultuur: iedereen kent Sesamstraat. De makers van Sesamstraat bedienen een gevarieerd publiek. Hoewel in eerste instantie voor kleine kinderen gemaakt, zitten er toch ook allerlei grappen in die voor volwassenen bedoeld zijn. Daarmee wordt het ook voor de ouders leuk om mee te kijken, en voor de makers wellicht leuker om te maken. Is de vormgeving van Sesamstraat kunst te noemen?

$$$$$$$


Joseph Beuys in de performance I like America and America likes me (foto Caroline Tisdall). Kijk eens op http://www.tate.org.uk/modern/exhibitions/beuys/room4.shtm voor wat toelichting.

Naar aanleiding hiervan vertelt Harmjan (kort bezoek) dat hij in zijn eigen performances naar iets streeft dat moeilijk onder woorden te brengen is, maar dat iets te maken heeft met ongemakkelijkheid, een ongemakkelijk gevoel teweegbrengen bij het publiek, maar ook met het overdragen van iets van zijn eigen wereld.

$$$$$$

Werken van John Currin:


John Currin, The bra shop
Wat wordt hier uitgebeeld? Duidelijk is dat de schilder voor overdrijving kiest, en daarbij een uiterst `slechte' schildertechniek gebruikt. De meningen zijn verdeeld, de boodschap is wellicht niet eenduidig te bepalen. Kan de schilder wellicht niet technisch verfijnd schilderen? Of gebruikt hij een slechte techniek om zijn verhaal juist te versterken? Of spot hij juist met de kunstwereld, die ongetwijfeld vragen als de voorafgaande zal gaan stellen...


John Currin, Nice & easy

John Currin geeft naar eigen zeggen satirisch commentaar op de Amerikaanse opppervlakkige samenleving. Maar hij geeft ook toe gewoon een niche te hebbn gezocht waarmee hij als jonge kunstenaar zou opvallen. In zijn tijd was naakt uit, dus ging hij juist naakt doen.

Hij heeft ook een aantal pornografische werken gemaakt, grotendeels nageschilderd van pornofoto's uit de jaren '60 en '70. Zie onder voor een foto van publiek op een van zijn tentoonstellingen:


Marijke merkt op dat Currin speelt met zijn publiek. Publiek dat voor kunst komt in een museum, staat ineens naar porno te kijken.

Wie eens meer verhaal achter de schilderijen wil lezen, bezoeke http://supervert.com/essays/art/john_currin/

$$$$$$

De werken vormen een illustratie bij het doorlopende thema van `Postmodernisme'. In het postmodernisme zijn er geen absolute waarheden meer, de wereld doet zich voor als een wirwar van verhalen waarvan de geldigheid relatief is. Welk `verhaal' doet opgeld, wordt gewaardeerd als kunst, verkocht voor veel geld? Dit wordt sterk sociaal bepaald, er zijn geen absolute criteria. Deze ontwikkeling begon al met het werk van Marcel Duchamp, en het dadaïsme, van rond en na de eerste wereldoorlog.

Vanwege tijdgebrek sluiten we af met een cartoon van Clay Butler:



clay butler, you're standing on my neck

(thank you clay for the kind use of your cartoon).

kort verslag 22 september

Op 22 september bekeken en bespraken we onderstaande werken. Voor alle afbeeldingen geldt:

klikken met de rechtermuisknop op `view image' geeft een veel gedetailleerdere afbeelding


(Over de kloof die er kan zijn tussen verteller en publiek, of kunstenaar en beschouwers; auteur van de cartoon mij onbekend).


Las Meninas van Diego Vélazquez

Nogmaals Las Meninas, dit keer op groter formaat en in groot detail te bekijken via de beamer. Verschillende aspecten van het schilderij passeren de revue. Interessant is ook de relatie tussen Vélazquez en zijn opdrachtgever koning Filips IV. Deze moet wel bijzonder goed geweest zijn, getuige de enorme artistieke vrijheid die Vélazquez kreeg bij de uitvoering van deze portretopdracht.

Dit beroemde schilderij heeft door de eeuwen heen veel andere kunstenaars, schrijvers, filosofen geïnspireerd, waaronder Picasso die er in 1957 maar liefst 58 versies van schilderde:


Las Meninas van Pablo Picasso


Las Meninas van Joel-Peter Witkin

********
2 werken van Constantin Brâncuşi:


Sleeping Muse (meerdere versies, deze versie te zien in Centre Pompidou, Parijs; eigen foto)


Beginning of the World (meerdere versies, deze versie in brons te zien in Kröller-Müller, foto Cary Markerink)

*******
Werken van Donald Judd als voorbeeld van Minimal Art, waarbij het werk wellicht toelichting nodig heeft om te begrijpen waar de kunstenaar mee bezig is?


(zonder titel)

Donald Judd zelf is het niet eens met de benaming Minimal Art voor zijn werk:

Working in New York in the 1960s, Judd became known as one of the key exponents of ‘Minimalism’, but it was a label that he strongly rejected. Although he shared many of the principles identified with Minimalist art — the use of industrial materials to create abstract works that emphasise the purity of colour, form, space and materials — he preferred to describe his own work as ‘the simple expression of complex thought’.

*******
En het eveneens zeer beroemde schilderij `Landschap en de val van Icarus' van Pieter Bruegel de Oude:


Landschap en de val van Icarus van Pieter Bruegel de Oude.

Alvast twee opdrachtbeschrijvingen voor dit jaar

Zoals gezegd in de post van 15 september (2e jaar kunstbeschouwing) gaan we dit jaar in ieder geval twee opdrachten doen. De nadere planning van deze opdrachten komt nog, maar hier is vast een duidelijke beschrijving van de opdrachten zelf.


Opdracht 1:

a) Kies een werk uit de beeldende kunst/vormgevingswereld (dit mag je breed opvatten, performances en film horen er zeker bij) dat je bijzonder aanspreekt, en waarvan je denkt dat er een gelaagd verhaal bij hoort. Of misschien zelfs meerdere verhalen / interpretaties.

b) Kies ook een werk dat je ontoegankelijk vindt (of je het mooi vindt of niet).

Presenteer deze werken, en vertel erbij welke lagen je zelf ervaart. Plaats het werk dat je aanspreekt ook in een groter verband of traditie. Je presentatietijd is maximaal 10 minuten, daarna vragen, discussie.

*******************

Opdracht 2:

Zorg voor een beschrijving van jezelf en je werk, je werkwijze, je visie op dat waar je beeldend mee bezig bent. Kijk hiervoor bijvoorbeeld op internet, of bij galeries, om te zien hoe andere kunstenaars / vormgevers dat doen. Maximaal 2 A4-tjes, en vergeet niet dat afbeeldingen vaak meer zeggen dan woorden. Maar hoeveel afbeeldingen dan? En kan het wel zonder woorden?

kort verslag 15 september

Op 15 september samen besproken:

* De voorlopige opzet / doelstelling van de lessen kunstbeschouwing / beeld en wereld (zie vorige post)

* Het schilderij Las Meninas van Diego Vélazquez. Zie helemaal beneden voor een afbeelding.

* Bovenstaand schilderij als voorbeeld van een gelaagd verhaal. Lagen in een verhaal kunnen voor diepgang zorgen, die je niet onmiddellijk hoeft te vatten. Maar door een toegankelijke eerste laag word je als het ware uitgenodigd de andere lagen langzaam te ontdekken. [Overigens is Las Meninas waarschijnlijk het meest becommentarieerde schilderij uit de westerse kunstgeschiedenis, omdat de gelaagdheid aanleiding geeft tot veel verschillende verhalen en interpretaties].

* Een aantal verschillende manieren waarop `verhaal' een rol speelt voor een beeldend vormgever, en verschillende aspecten daarvan. Met je werk vertel je als het ware een verhaal. Kunnen `toehoorders' / beschouwers van je werk dit verhaal ook volgen? Maken zij er een ander verhaal van? Vaak helpt het mensen om ook iets van de maker te weten: wat bewoog de kunstenaar/ vormgever om een dergelijk beeld te scheppen? Wat vinden we hiervan: willen we hier aan meewerken door het gemaakte (in tekst of anderszins) toe te lichten? Of vinden we dat het beeld op zichzelf moet staan?

* Als vormgever zal je verhaal concurreren met andere verhalen van andere vormgevers. Een voorbeeld hiervan is de gemiddelde tijd die mensen in een museum besteden aan het bekijken van een schilderij dat hun aandacht heeft: 9 seconden. Maar ook bij het verwerven van opdrachten of exposities, zal iets in je verhaal voldoende moeten aanspreken om eruit gepikt te worden. Er is in Nederland best te spreken van een overschot aan beeldend vormgevers (in ieder geval een grote hoeveelheid...). Hoe kun je je werk daarin `hoorbaar' maken?

* Wat vinden we eigenlijk van Steven Spielberg, vinden we hem een groot kunstenaar? De meningen blijken zeer verdeeld. Sommigen vinden van wel omdat zijn werk een groot publiek bereikt, en hij techniek op knappe wijze inzet om een verhaal toegankelijk te vertellen. Anderen vinden hem een commercieel ingestelde filmmaker, die zich van geijkte hollywood-clichés bedient om winst te maken, en die diepgang uit de weg gaat.


Las Meninas van Diego Vélazquez (klik met de rechtermuisknop `view image' voor een vergroting

2e jaar kunstbeschouwing

Welkom allemaal bij de voortzetting van `Beeld en Wereld' in het tweede jaar (ook wel `Kunstbeschouwing' genoemd). Dit jaar 1 uur op dinsdagochtend, in de ochtend van Paul, maar misschien kan Harmjan toch ook ergens bijdragen, dat zou mooi zijn.

Wat gaan we doen dit jaar? Het komt er kort gezegd op neer dat we verder gaan onderzoeken hoe we kijken, denken, voelen, ervaren, en uiten.

Het eerste kernwoord hierbij is VERHAAL. Je kunt het ook `communicatie' noemen. Het tweede kernwoord blijft WERELD.

Bij VERHAAL gaan we:

* Onderzoeken wat een verhaal interessant maakt (verdieping, lagen) en de rol van `techniek' / technische uitvoering / materiaalbeheersing' daarin.

* Werken aan je eigen verhaal: kun je beschrijven welk verhaal jouw werk vertelt? Vertel je met je werk het liefst het verhaal van een opdrachtgever, of is het helemaal je eigen verhaal? Wat en wie zijn je grote inspiratie? Wat en wie zijn je fascinatie? De opdracht voor het eind van het jaar hierbij luidt: maak een beschrijving van jezelf en je werk, zoals andere kunstenaars/vormgevers dat ook doen. Je hoeft dat verhaal niet per se zelf te schrijven! Je mag er alles en iedereen voor inschakelen, denk aan wat we besproken hebben over kwaliteiten en samenwerken.

* Kijken / luisteren / ... naar `verhalen' van anderen. Kunnen we de lagen daarin vinden? Spreekt het verhaal nog steeds tot ons, ook al is het lang geleden neergelegd? Spreekt het verhaal tot ons, ook al kennen we niet de filosofische, wellicht zeer sterk postmodernistische achtergronden? Maakt het verhaal ons nieuwsgierig naar die achtergronden, nodigt het ons uit, of stoot het ons af? Een opdracht zal zijn om een verhaal/beeld/schilderij/muziekwerk/... uit te zoeken wat jou bijzonder inspireert, en te vertellen wat je er zo boeiend aan vindt.


Bij WERELD gaan we nog wat nader in op de moderne tijd: in welke wereld staan we, waar kunnen we op rekenen wat omgeving, opdrachten, smaak, cultuur en dergelijke betreft? Het postmodernisme is een belangrijke stroming, maar niet de enige.

Ook gaan we iets doen aan `beoordeling', `sociale ontvangst van het verhaal' en dergelijke. Denk bijvoorbeeld eens aan zo'n programma als Popstars...

#######

Aanvullingen, commentaar en feedback blijven ten alle tijden zeer welkom!