Verslag 5 januari deel 2

Vervolgd van deel 1:

Zo komen op de vraag welk soort werk we eigenlijk willen maken, welk soort werk we durven te maken en welk soort werk we durven te laten zien. Ook het `afwijkende' van CocoRosie sluit goed aan op de thematiek van de afgelopen lessen. We komen daar via een schema op terug:


schema 6: `normaal' en `niet normaal' (klik met rechtermuisknop op view image voor een vergroting)

We hebben het schema op 15 december ook al een beetje besproken. Waar het om gaat is dat in de buitenwereld er vaak een vaag gedefinieerd gebied als `normaal' wordt ervaren. Volgens Frank is zeker in Nederland de onuitgesproken druk vrij groot om `gewoon' te doen, `normaal' te doen.

Dit begint al met wat onze directe persoonlijke omgeving van ons en ons werk vindt. Het kan lastig zijn om van de verwachtingen en beelden van die omgeving (met name familie) los te komen, en een eigen pad te kiezen. Sommigen herkennen dit wel, en geven aan dat ze voor hun omgeving ander werk maken dan datgene wat ze echt fascineert.

Dit heeft te maken met (persoonlijke of professionele) waardering, waar de meesten van ons behoefte aan hebben. Die waardering is vaak het makkelijkst, wanneer we maar binnen dat veilige `normale' gebied blijven.

Maar juist in de kunstenwereld geldt dat vernieuwing, verdieping, ontstijging aan het cliché, meestal komt van buiten dat vaag gedefinieerde `normale' gebied.

*******

Het kan zijn dat je je gaat aanpassen aan wat er van je verwacht/gehoopt wordt, terwijl je diep van binnen iets anders wilt. Wat bijvoorbeeld als je inderdaad pornografisch werk wilt maken, of zeer gewelddadige beelden wilt scheppen? - uit wat voor motieven dan ook. Of werk wat om een andere reden buiten het `gewone' valt?

Laat je je dan tegenhouden door de druk vanuit de buitenwereld? Frank geeft aan dat je ook ervoor kunt kiezen om bepaald werk wel te maken, maar niet te laten zien, of aan een zorgvuldig gekozen publiek. En je kan ook onder een andere naam werk laten zien, of anoniem.

Het punt is hierbij dat je zelf erover kan nadenken welk publiek je wil bereiken, op welke manier (podium), en onder welke naam (je eigen naam, een pseudonym of anoniem). Door je bewust te worden van het feit dat de maatschappij je -vaak onbewust- een druk oplegt om je aan te passen aan gangbare normen, kun je misschien ook makkelijker jezelf daarvan losmaken -mocht je dat willen.

Misschien wil je er zelfs mee gaan spelen, en met je thematiek en publiek gaan experimenteren, zoals een aantal moderne kunstenaars doen.

&&&&&&

Het bovenstaande is niet voor iedereen even relevant, voor velen zal gelden dat het werk dat ze graag maken wel redelijk aansluit bij wat de maatschappij verwacht en waardeert. Dan nog is begrip en kennis van andere `niet-normale' posities vaak wel een verrijking, vindt Frank. We komen hier in de volgende lessen met beeldmateriaal op terug.

Verslag 5 januari deel 1

Op 5 januari gaf Malou een uitgebreide en heldere presentatie (wegens beperkte energie mijnerzijds alleen een beknopt verslag).


Egon Schiele, zittende vrouw, 1917

Malou begint bij Egon Schiele. Bovenstaande tekening spreekt Malou op een bijzondere manier aan, omdat het voor haar weergeeft hoe zij zichzelf zou willen portretteren / geportretteerd zien; precies die houding is wat bij haar past.

Vervolgens kijken en luisteren we naar CocoRosie, een `freak folk' groep die volgens Malou ook heel duidelijk verwijst naar de kindertijd als diepe bron van inspiratie. Je ziet kinderinstrumenten, een wonderlijke kinderfantasie-achtig optreden met aparte make-up, schmink, en kleding, en ook een vreemde mix van aparte instrumenten uit andere culturen. [Marijke heeft de hele VPRO uitzending thuis, en zal daar wellicht nog meer van laten zien in 1 van haar lessen].


CocoRosie, Black Rainbow

Het zoeken naar de inspiratie die we als kinderen hadden, waarin geen combinaties op voorhand te vreemd waren, is iets dat Malou erg aanspreekt. [Het is ook in de beeldende kunst een belangrijke inspiratiebron geweest voor moderne kunstenaars, daar komen we hopelijk nog op terug].

Tenslotte presenteert Malou als `moeilijk toegankelijk' nog werk van Hermann Nitsch:


Hermann Nitsch, kruisiging (?precieze titel mij onbekend), publieke performance

Malou heeft een dubbel gevoel bij zijn werk, afstoting-aantrekking tegelijkertijd. Ze vindt het werk shockerend, en kan slecht tegen al dat bloed, en aan de andere kant fascineert het haar toch, en wordt ze haast gedwongen te kijken. Je wordt als toeschouwer eigenlijk gemanipuleerd door de kunstenaar, volgens Frank, en dat is juist onderdeel van het kunstwerk. Overigens denkt Frank in dit beeld ook een verwijzing te zien naar schilderijen van Francis Bacon.

Frank zegt zelf ouderwets te zijn, en vaak moeite te hebben met kunst die niet direct tastbaar is. Maar er is wel een duidelijke verschuiving in de moderne kunst, namelijk dat veel kunstenaars de interactie met publiek zoeken, en dat hun kunst eigenlijk bestaat uit die interactie. Marijke voegt daaraan toe dat de kunstenaar zelf ook het kunstwerk wordt.

&&&&&&&

Over shockerend werk gesproken: ook Egon Schiele heeft zeer sexueel confronterend, haast pornografisch werk gemaakt. Zo komen op de vraag welk soort werk we eigenlijk willen maken, welk soort werk we durven te maken en welk soort werk we durven te laten zien. Ook het `afwijkende' van CocoRosie sluit goed aan op de thematiek van de afgelopen lessen. We komen daar via een schema weer op terug.

[wordt vervolgd]

Opdracht 1 presentatiedata (vervolg)

Vorige week hebben we de volgende presentatiedata afgesproken voor opdracht 1:

12 januari: Pim
19 januari: Claudia
26 januari: Larissa
2 februari: Myranne

Doel en lesopzet van `Beeld en Wereld' (kunstbeschouwing)

Voor de onderwijsbeschrijving van de Unitacademie is gevraagd om ook voor dit vak een beschrijving van doelen en lesopzet te geven. Wellicht voor jullie studenten ook interessant...hoewel jullie allang weten wat we allemaal (niet) doen ;-) .

#######

Het vak Beeld en Wereld (Kunstbeschouwing) heeft als doelen:

1. De studenten inzicht te leren verwerven in:

• de eigen beeldende motivatie, en de eigen thematiek (het eigen `verhaal’)
• de beeldende motivatie en thematiek van andere (meestal bekende) kunstenaars en vormgevers door de eeuwen heen, en de kunsthistorische samenhang hiervan
• de positie van beeldend kunstenaars/vormgevers in relatie tot de buitenwereld en opdrachtgevers, en de eigen positie
• de (vaak lange) weg die nodig is om tot duurzaam kunstenaarschap/vormgeverschap te komen
• het beeldend-scheppend proces an sich
• het eigen beeldend-scheppend proces
• de rol van `techniek’ in relatie tot het te vertellen `verhaal’
• de rol van `publiek’ en van feedback in relatie tot het te vertellen `verhaal’
• de glijdende schaal tussen `kunst’ en de populaire beeldcultuur
• het modegevoelige van `kunst’
• …

2. De studenten helpen met het vinden van inspiratiebronnen

3. De studenten helpen met

• loskomen van eigen `oordelen’
• experimenteren, onderzoeken van nieuwe mogelijkheden, in de ruimste zin.
• het omgaan met oordelen van anderen (al dan niet `deskundig’)
• het opbouwen van zelfvertrouwen, zowel persoonlijk als qua beeldend vermogen – en het besef dat geduld en hard werken nodig zijn
• het omgaan met eigen tekortkomingen, afwijkingen, `anders’ zijn – en het wellicht te kunnen gebruiken als `kracht’
• verdiepen van thematiek en werk
  

4. De studenten kennis laten maken met

• kunst uit andere culturen
• verschillende gezichtspunten op kunst en vormgeving
• andere filosofische stromingen dan de westerse
• een flinke hoeveelheid kunst en kunstenaars uit allerlei tijden, waaronder zeker de huidige tijd
• belangrijke elementen van de –in kunstkringen vaak ondergewaardeerde- populaire beeldcultuur

5. De studenten helpen met leren praten/schrijven/communiceren over kunst en vormgeving, met name

• over hun eigen werk en beeldend proces
• over het werk van anderen
• over inspiratiebronnen en thematiek

Het klassikaal presenteren van eigen inspiratiebronnen en het maken van een korte kunstenaarsbeschrijving van zichzelf zijn de twee opdrachten voor de studenten in het tweede jaar.

******
De lesopzet waarin deze doelen hopelijk voldoende gerealiseerd worden is een klassikale ronde-tafel, aangevuld met een aanzienlijke hoeveelheid beeldmateriaal. Bepaalde kernschema’s (Binnenwereld <--> Buitenwereld) komen telkens terug.

Verslag 15 december

Op 15 december drie boeiende presentaties, van Jos, Micha en Tamara, waarvan hieronder heel in het kort een verslag.

Jos komt gaandeweg tot de conclusie dat hij vooral geïnspireerd is door de wereld van strips en striptekenen. Van hem hoeft het allemaal niet zo diepzinnig en wordt het belang van `Kunst' met een hoofdletter teveel opgeblazen. Dat gaat ten koste van de waardering voor veel striptekenaars, die volgens Jos ontzettend knappe en mooie beelden en verhalen maken die niet onderdoen voor wat in musea te zien is.

Bijvoorbeeld Alvin Lee:


Alvin Lee, Night Warriors

In bovenstaande tekening zijn veel van de karakters die Alvin Lee bedacht samen te zien. Naar aanleiding hiervan bekijken we een flink aantal plaatjes van strips, maar ook schilderijen/tekeningen van bekende kunstenaars die duidelijk gebruik maken van stripachtige technieken. Volgens Frank is het onderscheid tussen striptekenen en kunst veel minder scherp dan wel eens wordt gedacht, en zijn kunstenaars al sinds de oertijd ook striptekenaars (grottekeningen bijvoorbeeld). Aan de andere kant zijn veel striptekenaars zelf ook medegevormd en vaak ook geïnspireerd door de traditie van de beeldende kunst. Jos' voorbeeld Night Warriors hierboven vertoont duidelijk grote overeenkomst met de Nachtwacht van Rembrandt:


Rembrandt van Rijn, de Nachtwacht.

Een andere inspirerende stripkunstenaar is Frank Miller, de schrijver van graphic novels over `Sin City' (recentelijk ook zeer succesvol verfilmd).


Frank Miller, afbeelding uit Sin City.

Jos geeft aan dat abstracte kunst hem niet zo aanspreekt, en opnieuw bekijken we bovenstaande afbeelding, die Frank vooral sterk vindt vanwege de enorme abstractie van de compositie. Het feit dat er -behalve de abstractie- toch ook een herkenbaar realistisch beeldelement is, maakt voor een aantal studenten een belangrijk verschil. Eigenlijk hetzelfde verhaal als bij de bespreking door Marcella van het werk van Turner.

&&&&&

Het gesprek komt op de vraag bij welk soort `cultuur' we ons thuis voelen. De wereld van de echte stripfans is bijvoorbeeld zo'n cultuur. Prettig om in te vertoeven als je zelf ook stripfan bent, omdat mensen je makkelijker begrijpen. Er zijn diverse stripfestivals die wat dat betreft erg inspirerend kunnen zijn.

Micha sluit hier in zijn presentatie op aan. Hij is in het algemeen niet erg geïnspireerd door bekende kunstenaars, en vindt de meeste musea maar saai. Daarentegen vindt hij allerlei activiteiten en dingen van `gewone', onbekende mensen om hem heen (waaronder werk van medestudenten) vaak wel erg inspirerend. Daarnaast is hij ook gegrepen door World of Warcraft (een multiplayer online role playing game, ontworpen door Rob Pardo, Jeff Kaplan en Tom Chilton), zowel door de fraaie en knappe vormgeving als door het interactieve aspect ervan. Je kunt een hele wereld zelf scheppen, dat is veel interessanter dan naar iets zitten te kijken dat door iemand anders al helemaal is vastgelegd (zoals volgens Micha een schilderij). Jos merkt nog op dat hij vindt dat Micha zichzelf daarin niet moet tegenhouden, omdat hij zoveel in huis heeft: `ga er gewoon voor'. Malou waarschuwt wel voor de verslavende werking van het online gamen. Het boeiende aan World of Warcraft, namelijk dat je zelf een hele wereld kunt creëren, is hierbij voor sommigen ook een valkuil, omdat ze oog verliezen voor de echte wereld.

Frank merkt op dat dit voor sommige workaholic kunstenaars misschien ook wel geldt.


afbeelding uit World of Warcraft

&&&&&&

Tamara is zeer geraakt door Frida Kahlo, en heeft een powerpoint presentatie gemaakt met een samenvatting van haar leven en een aantal werken. Zij vindt het bijzonder knap dat Kahlo ondanks haar moeilijke leven, en het zware verkeersongeluk dat ze kreeg, op een heel persoonlijke en beeldrijke manier kon schilderen. Veel schilderijen gaan over haar persoonlijke beleving, ze is volgens Frank een schilder die sterk werkt vanuit haar `binnenwereld'.


Frida Kahlo, gebroken kolom (verwijzend naar haar wervelkolom die bij het genoemde verkeersongeluk onherstelbaar zwaar beschadigd raakte).

Als moeilijk toegankelijk werk presenteert Tamara een tweetal tekeningen van Herman Brood, waarin ze voor zichzelf na uitgebreide bestudering toch allerlei lagen heeft ontdekt (dat was onderdeel van de originele opdracht).



Herman Brood, titel en werk mij onbekend.

We bekijken allerlei werk van Frida Kahlo, en zien in het werk van Herman Brood weer de striptechniek heel duidelijk naar voren komen.

Verder besproken:

-Hoe kun je je positie bepalen in de buitenwereld?
-Hoe goed is de overeenkomst tussen je zelfperceptie en de perceptie die anderen van je hebben?
-`Normaal' en `niet normaal' - Marijke raadt iedereen aan om de huidige expositie `Niet Normaal' te bezoeken in de Beurs van Berlage, Amsterdam.

Verslag 8 december

Beknopt verslag: op 8 december was de presentatie van Marcella. Marcella presenteerde als inspirerend kunstwerk `Band' van Maurits Escher.


Maurits Cornelis Escher, Band (1956)

Inspirerend volgens Marcella omdat de afbeelding gaat over de huwelijksband tussen Maurits Escher en zijn vrouw Jetta. Deze band wordt duidelijk als zeer diepgaand en bijzonder uitgebeeld, de geportretteerden zijn eigenlijk letterlijk niets anders dan deze band, die volledig rondloopt maar ook nog in zichzelf is verstrengeld. Daarnaast voegt Escher nog iets zeer eigens en aparts toe: de ruimte is surrealistisch, alles lijkt metafysisch.

Als moeilijk toegankelijk werk presenteerde ze een abstract werk van Mark Rothko:


Mark Rothko, titel mij onbekend.

Naar aanleiding hiervan bekijken we enkele werken van Rothko, en leeft de discussie over de toegankelijkheid van abstracte kunst weer klassikaal op. Malou vindt abstracte kunst bijvoorbeeld juist meer toegankelijk, omdat je bevrijd bent van het er iets in moeten zien. Anderen vinden het juist `niks' of ontoegankelijk, omdat er geen verbinding is met de direct zichtbare werkelijkheid. Marijke zal na de vakantie ook een film over Rothko tonen in een van haar lessen, en dieper op hem en zijn werk ingaan.

Daarnaast gaf Marcella nog aan geïnspireerd te zijn door Joseph Mallord William Turner:


Joseph Mallord William Turner, zondvloed (deluge).

We bekijken nog wat meer werk van Turner, en vergelijken het met werk van Rothko. Interessant omdat Turner ook verregaand abstraherend werkte, en net als Rembrandt de verf liet spreken ook los van de voorstelling.

Verder besproken thema's: chaos en ordening. We vinden chaos vaak vervelend en bedreigend, en proberen vaak om dingen te ordenen. Maar dat kan ook een keerzijde hebben: alles op een rijtje hebben betekent volgens Frank vaak de dood in de pot voor de creativiteit.

Tamara vindt dat dit niet per se waar is, voor haar ontstaat creativiteit ook vanuit een nette, opgeruimde leegte. Ze wordt juist gehinderd door een chaotische omgeving. Dit is een mooi opstapje naar wat oosterse filosofie (komt terug na de vakantie).

Nieuwjaarswens 2010