Wednesday, November 10, 2010

Beeld en Wereld in 2010-2011

De lessen Beeld en Wereld (kunstbeschouwing voor de tweedejaars studenten van de UNITacademie) zijn al weer enige tijd bezig, maar ik heb nog geen verslag gemaakt. Dit schooljaar zal ik waarschijnlijk minder vaak verslagen maken, in verband met beperkte energie.

De opzet van de lessen is dezelfde als vorig jaar, ik herhaal daarom de post van afgelopen januari:

&&&&&&&&&&&&&&&&&&

Het vak Beeld en Wereld (Kunstbeschouwing) heeft als doelen:

1. De studenten inzicht te leren verwerven in:

* de eigen beeldende motivatie, en de eigen thematiek (het eigen `verhaal’)
* de beeldende motivatie en thematiek van andere (meestal bekende) kunstenaars en vormgevers door de eeuwen heen, en de kunsthistorische samenhang hiervan
* de positie van beeldend kunstenaars/vormgevers in relatie tot de buitenwereld en opdrachtgevers, en de eigen positie
* de (vaak lange) weg die nodig is om tot duurzaam kunstenaarschap/vormgeverschap te komen
* het beeldend-scheppend proces an sich
* het eigen beeldend-scheppend proces
* de rol van `techniek’ in relatie tot het te vertellen `verhaal’
* de rol van `publiek’ en van feedback in relatie tot het te vertellen `verhaal’
* de glijdende schaal tussen `kunst’ en de populaire beeldcultuur
* het modegevoelige van `kunst’
* …

2. De studenten helpen met het vinden van inspiratiebronnen

3. De studenten helpen met

* loskomen van eigen `oordelen’
* experimenteren, onderzoeken van nieuwe mogelijkheden, in de ruimste zin.
* het omgaan met oordelen van anderen (al dan niet `deskundig’)
* het opbouwen van zelfvertrouwen, zowel persoonlijk als qua beeldend vermogen – en het besef dat geduld en hard werken nodig zijn
* het omgaan met eigen tekortkomingen, afwijkingen, `anders’ zijn – en het wellicht te kunnen gebruiken als `kracht’
* verdiepen van thematiek en werk


4. De studenten kennis laten maken met

* kunst uit andere culturen
* verschillende gezichtspunten op kunst en vormgeving
* andere filosofische stromingen dan de westerse
* een flinke hoeveelheid kunst en kunstenaars uit allerlei tijden, waaronder zeker de huidige tijd
* belangrijke elementen van de –in kunstkringen vaak ondergewaardeerde- populaire beeldcultuur

5. De studenten helpen met leren praten/schrijven/communiceren over kunst en vormgeving, met name

* over hun eigen werk en beeldend proces
* over het werk van anderen
* over inspiratiebronnen en thematiek

Het klassikaal presenteren van eigen inspiratiebronnen en het maken van een korte kunstenaarsbeschrijving van zichzelf zijn de twee opdrachten voor de studenten in het tweede jaar.

******
De lesopzet waarin deze doelen hopelijk voldoende gerealiseerd worden is een klassikale ronde-tafel, aangevuld met een aanzienlijke hoeveelheid beeldmateriaal. Bepaalde kernschema’s (Binnenwereld <--> Buitenwereld) komen telkens terug.

Sunday, June 20, 2010

Verslag laatste lessen (mei en juni)

De laatste lessen hebben we besteed aan het bespreken van opdracht 2, en aan het bekijken van delen van de documentaire The private life of a masterpiece (als voorbeeld van de documentaire hier een deel van de documentaire over De Zonnebloemen van Vincent van Gogh).

Met name bekeken we de aflevering over Salvador Dalí's werk Christus van de heilige Johannes van het kruis, en de aflevering over Katsushika Hokusai's houtsnede De grote golf bij Kanagawa.

(toevoeging: hier een link naar de aflevering over Christus van de heilige Johannes van het kruis, hier een link naar de aflevering over De grote golf bij Kanagawa)

In deze documentaire komen op een levendige manier allerlei onderwerpen naar voren die besproken zijn in de lessen van Beeld en Wereld. Een onderwerp dat in de laatste lessen nog een beetje extra aandacht kreeg, was: `concurrentie in de kunst- en vormgevingswereld' en de daarmee samenhangende noodzaak voor kunstenaars en vormgevers om zichzelf goed te presenteren. De relatie met opdracht 2 speelde daarom telkens een rol, ook bij het bekijken van de documentaire.

Salvador Dalí, Christ_of_Saint_John_of_the_Cross
Salvador Dalí, Christus van de heilige Johannes van het kruis

Aan het eind van dit (voorlopig laatste) verslag wil ik alle studenten heel hartelijk bedanken voor jullie bijdrage aan de lessen, waarmee jullie mij inspireerden, en ik wens jullie een vruchtbare verdere ontwikkeling als persoon en van jullie bijzondere talenten.

Sunday, June 6, 2010

Verslag 20 april: straatkunst

Zoals gezegd zijn de verslagen wegens ziekte achtergebleven. Hierbij toch nog een erg kort verslag van 20 april, deze les vormde de thematische afronding van het kunstbeschouwingsgedeelte van `Beeld en Wereld'.

Het streven voor wat betreft de traditionele kunstbeschouwing in de lessen was geformuleerd in de volgende deelpunten (voor de hele doelstelling en opzet zie hier):

1. De studenten inzicht te leren verwerven in:

# de beeldende motivatie en thematiek van andere (meestal bekende) kunstenaars en vormgevers door de eeuwen heen, en de kunsthistorische samenhang hiervan
# de positie van beeldend kunstenaars/vormgevers in relatie tot de buitenwereld en opdrachtgevers, en de eigen positie
# de rol van `techniek’ in relatie tot het te vertellen `verhaal’
# de rol van `publiek’ en van feedback in relatie tot het te vertellen `verhaal’
# de glijdende schaal tussen `kunst’ en de populaire beeldcultuur
# het modegevoelige van `kunst’

4.De studenten kennis laten maken met

* kunst uit andere culturen
* verschillende gezichtspunten op kunst en vormgeving
* andere filosofische stromingen dan de westerse
* een flinke hoeveelheid kunst en kunstenaars uit allerlei tijden, waaronder zeker de huidige tijd
* belangrijke elementen van de –in kunstkringen vaak ondergewaardeerde- populaire beeldcultuur

$$$$$

Als thematische afronding spraken we op 20 april over street art en (anti)commercialisme in de kunst.

We bespraken de zeer legitieme keuze van een groot aantal kunstenaars om niet mee te willen draaien in de commercialiteit en modegerichtheid van de hedendaagse kunstwereld. En soms nog verdergaand: de drang om commentaar en kritiek te leveren op een samenleving die de beeldende vrijheid en de vrijheid van meningsuiting beknot (niet alleen middels directe censuur, maar ook indirect via geld, mediamacht, elitevorming,...). En die het gebruik van de openbare ruimte wel toestaat voor reclameboodschappen en andere `betaalde' propaganda, maar niet voor vrije, individuele, spirituele of anderszins kunstzinnige uitingen.

Mogelijke dilemma's:

-wanneer is het kunst, wanneer is het vandalisme? (Frank vraagt zich dat in een museum ook regelmatig af...;-) )

-wat te doen wanneer een street artist dusdanig erkenning krijgt, dat zij/hij gevraagd wordt door bekende galeries en musea?

-anonimiteit versus bekendheid

-hoe verdient een street artist geld om van te leven en werken?

Het was een levendige discussie, die ook uitmondde in vragen over hoe een kunstenaar/vormgever überhaupt aan opdrachten komt, en zich staande kan houden in een competitieve omgeving.

(We bekeken ook allerlei plaatjes van straatkunst, als ik tijd heb dan plaats ik er misschien nog wel een paar, maar je kunt eenvoudig zelf om je heen kijken natuurlijk!).

onbekende straatkunstenaar, foto blogauteur
mij onbekende straatkunstenaar (foto blogauteur)

Verslag 13 april

Wegens ziekte heb ik de laatste 2 verslagen van april niet bijgehouden, en het is nu wel vrij laat om dat nog uitgebreid in te halen.

Maar een kort verslag is wellicht toch nog zinvol, al was het maar voor het mooie filmpje dat we bekeken (met dank voor Marcella's conversie).

Op 13 april bespraken we als vervolg op het bezoek aan het Afrikamuseum:

-de uitgebreide en uitgewerkte vormgeversprincipes en kunstfilosofieën van zogenaamd `primitieve' culturen. Lees bijvoorbeeld dit prachtige artikel van Babatunde Lawal: Divinity, Creativity and Humanity in Yoruba Aesthetics

-de rol van religie en daarmee gepaard gaande performance, dans en optochten in de Westerse cultuur en ook andere culturen. Daaruit voortvloeiend bespraken we de opkomst van de performance als kunstvorm in de moderne kunst, en de invloeden van het sjamanisme op performance art.

Een aantal plaatjes die we bekeken vind je hier op picasa: unitacademie 6

Bij de Semana Santa optochten in Spanje zie je allerlei elementen van muziek, performance en maskers terugkomen die we ook zagen in het Afrikamuseum. Zowiezo is er in Spanje een rijke (volks)cultuur die vaak verweven is met het katholicisme. En is er in de beeldhouwkunst een lange traditie van religieuze beelden die in kerken dienst deden om het geloof aanschouwelijk en letterlijk tastbaar te maken.

We bekeken zoals gezegd een prachtig filmpje over hoe dergelijke beschilderde beelden (polychromie) gemaakt werden, het is te vinden op de site van the National Gallery of Art in Washington.

Als het filmpje niet laadt, of je hebt niet de goede software, dan kun je hier het verhaal als serie dia's bekijken.

St. John of the Cross, polychroom beeld
Saint John of the Cross

made by Francisco Antonio Gijón (1653–c. 1721) and unknown painter (possibly Domingo Mejías)
c. 1675
painted and gilded wood
168 cm (66 1/8 in.)
National Gallery of Art, Washington

Monday, April 26, 2010

Verslag 6 april: Afrikamuseum

Op 6 april bezochten we het Afrikamuseum in Berg en Dal. Het weer was uitstekend, waardoor we ook veel buiten konden zijn en tekenen.

Binnen waren vier tentoonstellingen. Ten eerste delen uit de vaste collectie, ten tweede `Eenvoud en Kracht' (beelden en maskers uit een bijzondere privécollectie), ten derde `Songo: ritmes van wonen' en ten vierde een fototentoonstelling van Peter Laarakkers over het Vodun-festival in Benin. Van de website:

Eenvoud en Kracht – Afrikaanse kunst verzameld door Piet en Ida Sanders

Tentoonstelling van zo’n 60 maskers en sculpturen uit de voormalige privé-collectie van het echtpaar Sanders. In 2007 mocht het Afrika Museum zo’n 50 objecten uit deze verzameling in ontvangst nemen. Een jaar later werden door het Kröller-Müller Museum 5 voorwerpen, eveneens afkomstig uit de collectie van de familie Sanders als schenking overgedragen aan het Afrika Museum. Bovendien vonden in deze zelfde periode ruim 50 collectiestukken – door de familie Sanders in 1994 geschonken aan het Wereldmuseum in Rotterdam – hun weg naar Berg en Dal als een langdurige bruikleen. De voormalige Afrikaanse kunstcollectie van Piet en Ida Sanders was daarmee weer voor een korte periode compleet. Voor het Afrika Museum reden genoeg om met een tentoonstelling aandacht te besteden aan deze ‘ex-collectie’ Sanders.

Songo – ritmes van wonen

Wat is een huis? Wat is wonen? Hoe kan een huis een lichaam zijn? Wat betekent ‘modern’ in ruraal Afrika? Hoe zijn lokale en globale werelden met elkaar verbonden?

Dit alles kan de bezoeker ervaren in deze interactieve multimedia tentoonstelling. Deze tentoonstelling is gebaseerd op jarenlang antropologisch onderzoek en toont met uniek beeld- en audio-materiaal hoe de Kasena van Noord-Ghana vorm geven aan hun aarden woningen. Het woord songo verwijst zowel naar de woning zelf, als naar de grootfamilie of clan die erin woont.

NB Op 17 april is de tentoonstelling in verband met de officiële opening uitsluitend toegankelijk voor genodigden.

VODUN-FESTIVAL IN BENIN

Langs de aanlooproute van de parkeerplaats naar het hoofdgebouw is tot en met 31 oktober 2010 een fototentoonstelling van de hand van Peter Laarakker te zien.

De foto’s die u verspreid over het museumterrein aantreft, werden in 2009 gemaakt in de plaats Whydah. Whydah ligt in het zuiden van Benin en trekt jaarlijks op 10 januari – de ‘Dag van de Traditionele Religie’ – honderden gelovigen, maar vooral ook toeristen, vanwege de spectaculaire maskerkostuums die optreden.

Zuidelijk Benin is de bakermat van Vodun, een religieuze wereldbeschouwing waarin het geloof in een opperwezen, bijgestaan door goden, godinnen en voorouders het leven doordrenkt. Met gebeden, zang en dans en gehuld in vaak kleurrijke maskerkostuums, belijden de volgelingen hun geloof. Voorbeelden van deze feestelijke kostuums tonen deze foto’s.

In zaal 5 van het Binnenmuseum vindt u vitrines met beelden en potten van aardewerk die in Vodun-rituelen ook heden ten dage nog worden gebruikt. In het Buitenmuseum kunt u twee paalwoningen uit Zuid-Benin bezichtigen.

Voor meer foto’s uit het werk van Peter Laarakker verwijzen wij u graag naar zijn website www.visualpd.nl



Harmjan had daarnaast een kijk- en werkopdracht gemaakt:
Maskers.

Meenemen....tekenboek ..... siberisch Krijt ...grafietstift....vetkrijt....papier...

In het Afrikamuseum ga je behalve genieten van het kijken naar alle werken die er te zien zijn, ook tekenen.

Hier volgen enige opdrachten die je op deze dag uit moet gaan voeren.


1...wanneer je een tijdje rondgekeken hebt in de tentoonstelling, kies je een beeldhouwwerk wat je mooi (of lelijk) vindt.Dit beeld teken je na met krijt of potlood. Je maakt meerdere vlotte schetsen...

2......-Je tekent een aantal maskers na op schetsmatige wijze.

3......-Je tekent terwijl je ergens rustig zit door jouzelf ontworpen maskers. Laat je inspireren door wat je net gezien hebt.

4.....Verzin een ritueel en teken een masker dat tijdens dit ritueel gedragen kan worden.


Wanneer het lekker weer is kunnen we buiten tekenen.
Probeer zo veel mogelijk te tekenen tijdens dit uitje.

Houd je niet in en laat je er niet van afleiden.
We gaan het werk wat we maken ook aan elkaar laten zien.


Vragen:

Wat is de betekenis van de maskers die hier te zien zijn?

Waarom maken mensen maskers?

Waarom dragen mensen maskers?

Is je gezicht ook een masker?


harmjan


Al met al een zeer geslaagd bezoek.

Beschrijving opdracht 2

We hebben in de afgelopen les van 20 april afgesproken, dat iedereen in de les van 25 mei as. een goede eerste versie van opdracht 2 inlevert. Daarna wil Frank die even met iedereen persoonlijk doornemen, om tot een definitieve versie te komen.

Opdrachtbeschrijving:

Maak een presentatie van jezelf en je werk (portfolio), waarin je op jouw eigen manier iets schrijft/communiceert over:

-Wie je bent, wat je drijfveren/fascinaties zijn, welke kunstenaars/vormgevers/anderen je inspireren,...

-Wat voor werk je maakt (kies representatief werk uit voor plaatjes) en wat voor werk je nog wilt gaan maken

-Waar je werk over gaat, wat je doelen zijn, wat je technieken inhouden, ...of andere relevante achtergrondinformatie.

Houd wanneer je kiest voor schrijven, voor de lengte van teksten ongeveer 2 A4-tjes aan. Voeg daarbij goede afbeeldingen van een niet te groot aantal representatieve werken, en voorzie die van titel (als ze die hebben), formaat, techniek en jaartal, en een eventuele toelichting.

Ga voor dat je zelf iets maakt goed rondkijken naar presentaties van andere kunstenaars en vormgevers. Kijk bijvoorbeeld op internet, en bezoek een galerie of museum, en bekijk de presentatie die galeries en musea geven van kunstenaars.

******

Je mag ook voor een andere presentatievorm dan de geschreven vorm kiezen, maar denk wel na over hoe je dan de essentie van bovenstaande beschrijving alsnog kunt overbrengen.

******

Voor nadere vragen ben ik bereikbaar per mail tot 7 mei en dan weer vanaf 20 mei. Succes, en ik ben benieuwd,

Frank

Verslag 30 maart

Op 30 maart ging de les over onder andere over beeldhouwkunst, en de rol van beelden in religieuze tradities. Dit was mede ter voorbereiding op het bezoek op 6 april aan het Afrikamuseum in Berg en Dal.

Frank bracht een Nigeriaans beeldje mee, vorig jaar gekocht in het Afrikamuseum (hier afgebeeld met flamingoveer), gemaakt door een ons niet nader bekende kunstenaar:

flamingo man, ralf kwaaknijd & unknown nigerian artistmannelijke figuur, onbekende Nigeriaanse kunstenaar, (eerste helft 20e eeuw, 45 x 10 x 10 cm)

Daarna bekeken we enkele plaatjes van `Madonna met kind'-beelden (sedes sapientiae, troon der wijsheid, Mare de Deu) uit de Romaanse periode, en ook Michelangelo's Piëta.

sedes sapientiae, klooster clunysedes sapientiae (troon der wijsheid), uit het klooster van Cluny, Zuid-Frankrijk (kunstenaar onbekend voorzover ik weet)

mare de deu
Romaanse Mare de Déu (moeder van god) uit Catalonië (ruwweg 12e-14e eeuw, kunstenaar onbekend voorzover ik weet).

michelangelo, pieta
Michelangelo Buonarotti, Piëta

Verder besproken: de rol van realisme in deze beelden, versus de rol van expressie. Wat in ieder geval duidelijk wordt is dat al deze beelden een flinke inspanning hebben gevergd van hun makers. Dat kan in het algemeen wel gezegd worden van dergelijke gebeeldhouwde beelden, het scheppen van de menselijke vorm kost veel tijd en moeite.

Vandaar dat Frank verbaasd was toen hij laatst op de expositie `Niet Normaal' een hele kast met realistische beeldjes van mensen zag staan...en toen schoot hem door het hoofd dat er nieuwe computertechnieken zijn...en inderdaad...

niet normaal, 3D-prints van ingescande mensen
tentoonstelling Niet Normaal, 3D-prints van ingescande mensen

niet normaal, nog meer 3D-prints van ingescande mensen
tentoonstelling Niet Normaal, 3D-prints van ingescande mensen

niet normaal, 3D-scan van mens
tentoonstelling Niet Normaal, 3D-scan van mens

niet normaal, 3D-printer
tentoonstelling Niet Normaal, 3D-printer

De rest van de les bediscussiëren we de gevolgen van deze nieuwe technologie voor allerlei takken van kunst en vormgeving. Misschien betekent deze techniek wel hetzelfde voor de beeldhouwkunst als de fotografie voor de schilderkunst. Jos vertelt dat deze techniek ook al echt wordt toegepast in de film-en gamewereld.

Franks wens om een filmpje over het maken van een polychroom beeld te laten zien moet vanwege technische problemen wachten tot na het bezoek aan het Afrikamuseum (Marcella biedt aan deze problemen op te lossen.)